نویسندگان:

زهرا مشتاق¹ ، علی عظیمی² ، مهدی زارع بهرام آبادی³ .

¹کارشناس ارشد مشاوره، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

²کارشناس ارشد مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، گروه مشاوره، تهران، ایران

³دانشیار ، گروه مشاوره، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده فارسی: مقدمه: پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه نگرش‌ها، انتظارات و اولویت‌های شغلی در نسل‌های X و Z انجام شده است. این مطالعه تلاش می‌کند، دیدگاه این دو نسل نسبت به محیط‌های کاری و الزامات شغلی را تبیین کند. روش: این پژوهش با رویکرد پایه کیفی و تحلیل تماتیک براون و کلارک (2006) طراحی شد. نمونه‌گیری به روش هدفمند از میان دو گروه جمعیتی شامل نسل X (۱۳۴۴-۱۳۵۹) و نسل Z (۱۳۷۵-۱۳۹۰) در شهر تهران انجام شد. داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با 22 مشارکت‌کننده (12 نفر از نسل X و 10 نفر از نسل Z) گردآوری و تحلیل شدند. یافته‌ها: تحلیل داده‌ها نشان داد که نسل Z محیط‌های کاری منعطف، یادگیری‌محور و مبتنی بر فرصت‌های رشد سریع و تنوع را ترجیح می‌دهد. در مقابل، نسل X به محیط‌های کاری باثبات، امنیت شغلی و مزایای مالی اهمیت بیشتری می‌دهد. این تفاوت‌ها منعکس‌کننده شرایط زیستی و فرهنگی متفاوت نسل‌ها هستند و نیاز به استراتژی‌های مدیریتی متناسب با هر نسل را برجسته می‌کنند. نتیجه‌گیری: توجه به تفاوت‌های نسلی در طراحی سیاست‌های منابع انسانی می‌تواند به افزایش بهره‌وری، رضایت شغلی و کاهش جابه‌جایی کارکنان منجر شود. پیشنهاد می‌شود، پژوهش‌های آتی از روش‌های کمی و ترکیبی استفاده کرده و تأثیرات فرهنگی گسترده‌تری را بررسی کنند تا نتایج پژوهش تعمیم‌پذیری بیشتری داشته باشد.

کلمات کلیدی: روش کیفی ، نگرش شغلی ، محیط کاری ، نسل z ، نسل X .

A Qualitative Study of Job Attitudes in Generations X and Z: A Comparison of Expectations and Priorities

English Abstract: Introduction:  Generational differences in work values have significant implications for organizational management. This qualitative study explores and compares job attitudes, expectations, and priorities between Generation X (born 1965–1980) and Generation Z (born 1995–2012) in Tehran, Iran. By examining their distinct perspectives, the research provides insights into how these generations perceive work environments and job requirements, highlighting differences shaped by their unique socio-cultural and economic contexts.  Method:  Adopting Braun and Clarke’s (2006) thematic analysis framework, this study employed purposeful sampling to recruit 22 participants (12 Gen X, 10 Gen Z). Semi-structured interviews were conducted, transcribed, and systematically analyzed to identify emergent themes regarding workplace expectations and priorities.  Results: The analysis revealed striking generational contrasts in workplace expectations and priorities. Generation Z participants consistently emphasized the importance of flexibility, continuous learning opportunities, rapid career growth potential, and diverse work environments as key factors in their ideal job setting. In contrast, Generation X respondents placed greater value on traditional employment factors including job stability, financial security, and clearly defined career progression paths. These divergent preferences appear to reflect each generation's distinct formative experiences - where Generation X came of age during periods of economic instability that shaped their focus on security, Generation Z's digital-native upbringing in an increasingly globalized and technologically-driven world has fostered different professional expectations and work values. The findings underscore how socio-historical context fundamentally shapes generational attitudes toward work. Conclusion:  The findings underscore the necessity of generation-specific HR strategies to enhance engagement and retention. Organizations must balance flexibility for Gen Z with stability for Gen X while fostering intergenerational collaboration. Future research should employ mixed-method approaches across diverse cultural settings to strengthen generalizability.