نویسندگان:
معصومه ضابطی آرانی1 ، سعید حسن زاده2 ، غلامعلی افروز3 ، کیوان صالحی4 .1گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2دانشیار، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3استاد، گروه روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4دانشیار، گروه روش‌ها و برنامه‌ریزی آموزشی و درسی، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی برنامۀ مهارت‌های اجتماعی، حرکتی و زبانی تحول‌محور بر ارتقای شاخص‌های تحولی کودکان با تأخیر تحولی کلی انجام شد. طرح پژوهش، از نوع آمیخته (کیفی و کمی) بود. بخش کیفی، از مطالعۀ مروری سیستماتیک مداخلات روان‌شناختی برای کودکان با تأخیرهای تحولی شکل گرفت و در ادامه با استفاده از روش دلفی، برنامۀ ارتقای مهارت‌های تحولی تدوین شد. در بخش کمی نیز از راهبرد شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه گواه استفاده شد. جامعۀ آماری شامل کودکان 5-3 سال با تأخیر تحولی در شهر تهران در سال 1402-1401 بود که از میان آنان 22 نفر (10 دختر و 12 پسر) به‌صورت دردسترس انتخاب و در دو گروه 11 نفری آزمایش و گواه قرار داده شدند. برنامۀ بازی‌های تحول‌محور به کودکان گروه آزمایش به‌صورت کارگاه‌های مادر-کودک (12 جلسه) آموزش داده شد، اما به گروه گواه، آموزشی ارائه نشد. ابزار استفاده‌شده پرسشنامۀ غربالگری تحولی (ASQ-3) و مصاحبۀ بالینی بود. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل واریانس تک‌متغیره و نرم‌افزار SPSS نسخۀ 26 استفاده شد. نتایج نشان داد برنامۀ بازی‌های تحول‌محور به ارتقای شاخص‌های تحولی منجر شده است. انجام مداخلات به‌هنگام در قالب بازی و توجه به مشارکت خانواده در بهبود شرایط، روشی کارآمد در جهت تقویت مهارت‌های رشدی و توانمندی کودکان با تأخیر تحولی است.
Creating a Development-Oriented Social, Movement and Language Skills Program: Investigating its Effectiveness on Improving the Developmental Indicators of Children with Global Developmental Delay
English Abstract: The objective of this study was to evaluate the efficacy of the development-oriented social, movement, and language skills program in enhancing the developmental indicators of children with Global Developmental Delay (GDD). The research design is a mixed-methods approach using both qualitative and quantitative methods. The qualitative component was derived from a systematic review of psychological interventions for children with developmental delays. Subsequently, a developmental skills improvement program was devised using the Delphi method. In the quantitative section, a quasi-experimental strategy was implemented, utilizing a pre-test, post-test design with a control group. The studied community included children aged 3-5 years with Developmental Delay in Tehran in 2022-2023, from among them. Of these, 22 (10 girls and 12 boys) were identified as available and assigned to two groups of 11 individuals for testing and control. The experimental group’s children were instructed in a series of development-oriented activities through twelve mother-child workshops, while the control group received no training. The clinical interview and the Ages & Stages questionnaire (ASQ-3) were employed as the instruments. The data was analyzed using SPSS-26 and univariate analysis of variance. The findings indicated that the developmental game program resulted in enhancements in developmental indicators. An effective method for enhancing the developmental skills and capabilities of children with developmental delays is to implement timely interventions in the form of activities and prioritize the family’s involvement in the improvement of the conditions.