نویسندگان:
فرهاد تنهای رشوانلو1 ، حسین کارشکی2 ، سید امیر امین یزدی3 .1دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی، گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2دانشیار روانشناسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3استاد گروه روانشناسی مشاوره و تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلۀ مبتنی بر نظریۀ خودتعیین‌گری (SDTI) بر ارتقای بهزیستی ادراک‌شده در روابط دوستانه در سرآغاز جوانی انجام شد. طرح پژوهش به‌لحاظ هدف، کاربردی و از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه گواه (لیست انتظار) و مرحلۀ پیگیری بود. جامعۀ آماری پژوهش را دانشجویان کارشناسی دانشگاه‌های شهر مشهد در نیمسال دوم سال تحصیلی 1402-1401 تشکیل دادند. نمونۀ پژوهش شامل 30 نفر (19 نفر زن و 11 نفر مرد) بود که به روش دردسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه جای‌دهی شدند. گردآوری داده‌ها با مقیاس سطح حالت سرزندگی ذهنی (SVS-SL)، پرسشنامۀ ادراک از مؤلفه‌های کیفیت رابطه (PRQC) و مقیاس همدلی اساسی (BES) انجام گرفت. شرکت‌کنندگان گروه آزمایش به مدت هشت جلسۀ 90 دقیقه‌ای و هفته‌ای دو مرتبه در معرض مداخله قرار گرفتند. داده‌ها با تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر چندمتغیره و با نرم‌افزار SPSS-27 تحلیل شدند. نتایج نشان داد مداخلۀ مبتنی بر نظریۀ خودتعیین‌گری (SDTI) بر ارتقای مؤلفه‌های بهزیستی ادراک‌شده در روابط دوستانه (سرزندگی، رضایت، تعهد، صمیمیت، اعتماد و همدلی) مؤثر است. در مرحلۀ پیگیری، اثربخشی مداخله به‌طور معناداری افزایش یافت (01/0>P). یافته‌های این پژوهش نشان داد مداخلۀ مبتنی بر نظریۀ خودتعیین‌گری (SDTI) می‌تواند در افزایش بهزیستی ادراک‌شده در روابط دوستانه مؤثر واقع شود و استفاده از آن به مشاوران مراکز مشاورۀ دانشجویی توصیه می‌شود.
The Effectiveness of a Self-Determination Theory-based Intervention on the Perception of Well-Being in Friendship Relationships during the Emerging Adulthood Stage
English Abstract: The present study aimed to investigate the effectiveness of self-determination theory-based intervention (SDTI) on increasing perceived well-being in friendship relationships at emerging adulthood. The study is a quasi-experimental design with an applied objective, experimental and control (waiting list) groups, and a follow-up. The undergraduate pupils of Mashhad universities in the spring semester of 2022-2023 comprised the statistical population. The sample consisted of 30 people (19 women and 11 men) selected using the convenience sampling method and randomly divided into experimental and control groups. Data was collected using the Subjective Vitality Scale (SVS-SL), the Perceived Relationship Quality Component (PRQC), and the Basic Empathy Scale (BES). Intervention was administered to the experimental group for eight 90-minute sessions, which were conducted twice weekly. The data were analyzed using SPSS-27 software and repeated measures MANOVA. The self-determination theory-based intervention (SDTI) demonstrated a substantial impact on the enhancement of perceived well-being in the components of friendship relationships (vitality, satisfaction, commitment, intimacy, trust, and empathy). The intervention's efficacy demonstrated a significant increase (P<0.05) during the follow-up phase. Therefore, it is possible to deduce that the self-determination theory-based intervention (SDTI) is beneficial in improving the perceived well-being of friendship relationships during emerging adulthood. Counselors at student counseling centers are advised to implement this intervention.