نویسندگان:

رضا محمدی چابکی¹ ، پروین بازقندی² ، سعید ضرغامی همراه³ .

¹دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

²دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی، ایران

³دانشیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده فارسی: هدف اصلی این مقاله تبیین ماهیت، قلمرو و فرایند یادگیری بر اساس پارادایم پیچیدگی می‌باشد. بدین منظور، نخست نظریه‌های سنتی یادگیری با نظر به مبانی فلسفی آن‌ها مرور شده و نحوه شکل‌گیری نظریه ارتباط گرایی در پارادایم پیچیدگی بررسی شد. سپس، ماهیت، قلمرو و فرایند یادگیری بر اساس پارادایم پیچیدگی تبیین شد. در تبیین ماهیت یادگیری در این پارادایم، سه ویژگی یادگیری پیچیده شامل «مقارنه دانش و داننده»، «کلاس و فراسیستم‌ها همچون سیستم‌های یادگیرنده» و «وابستگی متقابل تدریس و یادگیری» تبیین شدند. سپس، قلمرو یادگیری بر بستر پارادایم پیچیدگی تبیین شد. دراین‌باره، استدلال شد که یادگیرندگان علاوه بر افراد فراگیرنده می‌تواند شامل گروه‌های اجتماعی و کلاسی، مدارس، اجتماع‌ها، بدنه‌های دانش، زبان‌ها، فرهنگ‌ها، گونه‌ها و غیره نیز باشند. ازاین‌رو، سخن گفتن از «سازمان یادگیرنده» در چنین زمینه‌ای معنای شفاف‌تری می‌یابد. همچنین، درباره فرایند یادگیری استدلال شد که یادگیری فرایندی «نوپدید» بوده و شامل «تکامل همگام» افراد، گروه‌های اجتماعی و جامعه گسترده‌تر است. به‌عبارت‌دیگر، در فرایند یادگیری تأکید بر روابط میان عناصر به‌جای خود عناصر است و ذهن انسان به‌عنوان یک سیستم انطباقی مورد ملاحظه قرار می‌گیرد.

کلمات کلیدی: یادگیری ، ارتباط گرایی ، پارادایم پیچیدگی .

Learning in Complexity Paradigm: Nature, Scope and Process

English Abstract: The present study aims to explain the nature, scope and process of learning based on the complexity paradigm. To this purpose, the traditional learning theories were reviewed with regard to the philosophical foundations and the emergence of connectivism was examined in the complexity paradigm. Then, the nature, process, and scope of learning were explained on the basis of complexity theory. Three characteristics of complex learning including “conjunction of knowledge and knower”, “classroom and meta-systems as learner’s systems” and “the interdependence of teaching and learning” were addressed for explaining the nature of learning in complexity paradigm. Next, the learning scope was explained with regard to complexity paradigm. It is argued that learners could include social and class groups, schools, communities, body of knowledge, languages, cultures, species and etc. in addition to the conventional learners or students. Therefore, talking about “learner organization” could take on a clear meaning in this context. Additionally, regarding the process of learning, it is argued that learning is an “emerging” process and involves individuals, social groups, and broader community. In other words, in the process of learning the relationship between elements are emphasized over the elements and human mind is considered as an adaptive system.