نویسندگان:

سمیه رام¹ ، محمود مهرمحمدی² ، علیرضا صادق زاده قمصری³ ، ابراهیم طلایی⁴ .

¹تربیت مدرس

²استاد دانشگاه تربیت مدرس

³دانشیار/دانشگاه تربیت مدرس

⁴تربیت مدرس

چکیده فارسی: هدف اصلی این پژوهش، تبیین مفهوم تقوا از منظر انسان‌شناختی بر اساس آیات قرآن می‌باشد. برای دستیابی به این هدف از روش تحلیل مفهومی استفاده شد و آیاتی از قرآن کریم که ریشه «وقی» در آنها وجود داشت مورد توجه قرار گرفت. بنابر بازتعریف تقوا از منظر انسان‌شناختی و تأملات قرآنی، تقوا عبارت است از: ارزش‌گذاری غایت مدار و مبتنی بر ملاک ترجیح فطری، عقلی و یا شرعی گزینه‌های پیش رو در لحظه انتخاب که هر سه مرحله تشخیص، ترجیح و التزام عملی به گزینه مرجح را با خود دارد. دلالت‌های تربیتی این بحث در قالب استلزام‌های تقوا یا همان توانمندی‌هایی که فراگیران در اعمال تقوا باید بدان مجهز شوند عبارتند از: توان دیدن شقوق و گزینه‌های مختلف پیش رو در لحظه انتخاب، توان هزینه /فایده کردن (ارزش‌گذاری) هر یک از گزینه‌ها و تشخیص بهترین گزینه، شناخت موانع تشخیص و ترجیح گزینه برتر (شناخت تهدیدها و خطرات مسیر حرکت) و راهکارهای مقابله با آنها، ترجیح گزینه برتر و التزام عملی به گزینه مرجح و پایداری در آن.

کلمات کلیدی: تقوا ، استلزامات تقوا ، آموزش تقوا .

The Qur'anic Concept of Taqva (Virtue and Abstinence) and its Pedagogical Implication of the Nurture of Virtue

English Abstract: The main Purpose of this study is to explore The Qur'anic concept of Taqva its pedagogical implication of the nurture of virtue. Methodologically, conceptual analysis, conception development was used. Verses from the Holy Quran that share the root of taqva were identified and were taken into consideration. Based on anthropological foundations of Taqva in holy Quran, the process of Taqva entails a goal-oriented valuing of options and making preferences at the moment of selection. The selection can be based on instinctive, intellectual or religious criteria but it contains all three phases of diagnosis, preference, and practical commitment to preferred option. On this basis, Taqva requirements are: “consideration of alternatives prior to selection”, “The cost / benefit analysis (valuing) of each alternative and identification of the best option”, “Understanding barriers to recognition and practical preference of the superior choice (identification of threats and pitfalls of the course of action) and strategies to overcome them”, “preference of the superior alternative for action” and “practical commitment to preferred course of action and, ultimately, staying on that course”.