نویسندگان:

¹استاد فلسفه تعلیم‌وتربیت دانشگاه تهران، ایران

چکیده فارسی: اصول و روش‌هایی که در تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار می‌گیرند، از مبانی مختلفی سرچشمه می‌گیرند. هدف این مقاله آن است که مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت، بر اساس دو دیدگاه مشابه در شرق و غرب مورد بررسی قرار گیرد: فلسفه اشراقی شهاب‌الدین سهروردی و فلسفه پدیدار شناختی ادموند هوسرل. سوال‌های پژوهش ناظر به تعیین مبانی فلسفی و روان شناختی تعلیم و تربیت از دیدگاه هر دو فیلسوف و مقایسه آنها از حیث مشابهت و تفاوت‌هاست. در مبنای فلسفی هوسرل، پدیدارشناسی جایگاه اساسی دارد و در آن دو گام اساسی مطرح است. در مرحله نخست، تاکید بر توصیف تجربه‌های آدمی و در مرحله دوم، نظر بر کاهش دادن تجربه‌های زیسته است. در مبنای روان شناختی، به جای درون بینی تاکید بر تأمل است. در مبنای فلسفی و معرفت شناختی سهروردی، علم حضوری جایگاه ویژه دارد. در مبنای روان شناختی، درون بینی از اهمیت به سزایی برخوردار است. در مقایسه سهروردی و هوسرل این نکته قابل توجه است که هر دو فیلسوف به نحو اساسی تحت تأثیر افلاطون قرار دارند و هر دو از عینیت گرایی دور می‌شوند. در خصوص تفاوت‌ها باید اشاره کرد که در معرفت شناسی، هوسرل در حیطه علم حصولی و سهروردی در عرصه علم حضوری سخن می‌گوید. در مبنای روان شناختی، هوسرل بر تأمل و سهروردی بر درون بینی تاکید می‌ورزند. چنین مبناهایی، تعلیم و تربیت در دیدگاه هر دو فیلسوف را به سوی نوعی شهودگرایی سوق خواهد داد. واژه های کلیدی: پدیدار شناسی، علم حضوری، روان شناسی اشراقی، روان شناسی پدیدار شناسی، مبانی‌تربیتی‌اشراقی، پدیدار شناختی

philosophical and psychological foundations of education: comparative study of Husserl and Suhrawardi

English Abstract: Methods and principles used in education come from diverse foundations. This paper aims at examining philosophical and psychological foundations of education based on two similar views from the West and the East: The Illuminationist philosophy of Suhrawardi and Phenomenology of Husserl. Questions of the research deal with philosophical and psychological foundations of education from the standpoints of the two philosophers and a comparison between them. The results show that in Husserl’s philosophical foundations, phenomenology gets the main place with two steps. In the first step, the emphasis is on description of human experiences and in the second, the reduction of these experiences is concerned. In the psychological foundation, reflection on psychological states is at the center instead on introspection. In Suhrawardi’s philosophical and epistemological view, knowledge by presence takes the main place. In the psychological foundation, introspection gets the central point. Comparison of Suhrawardi and Husserl shows that both of them are under the influence of Plato and take a distance from objectivism. In the case of difference, it should be mentioned that in epistemology Husserl deals with acquired knowledge whereas Suhrawardi is concerned with the knowledge of presence. In the psychological foundation, Husserl puts emphasis on reflection whereas introspection is more vital for Suhrawardi. Such foundations urge the two philosophers toward a sort of intuitionism in education. Keywords Phenomenology, Knowledge by presence, Illuminationist psychology, Phenomenological psychology, Phenomenological and Illuminationist foundations of Education