نویسندگان:
مینا شمشیری1 ، عصمت دانش2 ، ناهید هواسی3 ، آرزو تاری مرادی4 .1Department of Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
2Department of Clinical Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3Department of Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
4Department of Psychology, Karaj Branch, Islamic Azad University, Karaj, Iran.
چکیده فارسی: اهداف هدف پژوهش، مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی رایانهای کاپیتانزلاگ با بازیدرمانی شناختی-رفتاری بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی بود. مواد و روش ها این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون و گروه کنترل با دوره پیگیری 1 ماهه بود. جامعه‌آماری شامل دانش‌آموزان نارساخوان مراجعه‌کننده به مرکز اختلالات یادگیری ناحیه 1 کرج در سال تحصیلی 1400-1401 بود. 45 دانش‌آموز به‌صورت هدفمند وارد مطالعه شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل ( هرگروه 15 نفر) قرارگرفتند. دانش‌آموزان گروه آزمایش طی10 جلسه به‌صورت 2 جلسه در هفته تحت مداخله توانبخشی شناختی رایانهای کاپیتانزلاگ و بازیدرمانی شناختی-رفتاری قرار گرفتند. ابزار پژوهش شامل فهرست رتبه‌بندی رفتار عملکرد اجرایی (جیویا و همکاران، 2000)، نرم‌افزار کاپیتانزلاگ ( نسخه 2018) و بسته مداخله‌ای بازیدرمانی شناختی-رفتاری (اصغری نکاح و آقامحمدیان، 1393) بود. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 26 و تحلیل واریانس با اندازه‌گیری مکرر انجام شد. یافته ها یافته‌ها نشان داد برنامه توانبخشی شناختی رایانهای کاپیتانزلاگ (0/05>P) و بازیدرمانی شناختی-رفتاری (0/10>P) به‌طور معنی‌داری موجب افزایش کارکردهای اجرایی در دانش‌آموزان نارساخوان شده‌اند و این نتایج در پیگیری 1 ماهه دارای ماندگاری است. بااین‌حال در مراحل پس‌آزمون و پیگیری بین دو روش مداخله تفاوت معنی‌داری (0/05>P) وجود دارد و مداخله توانبخشی شناختی رایانهای بهتر عمل کرده است. نتیجه گیری براساس یافته‌های به‌دست‌آمده به کمک توانبخشی شناختی رایانهای کاپیتانزلاگ و بازیدرمانی شناختی-رفتاری می‌توان گام مؤثری در بهبود کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان نارساخوان برداشت.
Comparing the Effects of a Computerized Cognitive Rehabilitation and Cognitive Behavioral Play Therapy on Executive Functions of School-aged Students With Dyslexia: A Clinical Trial
English Abstract: Objectives This study compares the effectiveness of the Captain’s log computerized cognitive rehabilitation and cognitive-behavioral play therapy on executive functions of dyslexic elementary school students. Methods This was a quasi-experimental study with a pre-test post-test design and a one-month follow-up. The statistical population of the study included dyslexic students who were referred to the Learning Disorder Center of District 1 in Karaj City, Iran, for 2021-2022. In this regard, 45 students were purposefully included in the study and were randomly placed in two experimental and one control group (15 students in each group). Students of the experimental groups received 10 sessions of Captain’s log computerized cognitive rehabilitation and cognitive-behavioral play therapy, two sessions per week. The research tool included the behavior rating inventory of executive function, Captain’s log software, version 2018 and cognitive-behavioral play therapy intervention package. The data were analyzed using variance analysis and repeated evaluation using the SPSS software, version 26. Results The Captain’s Log computerized cognitive-rehabilitation program (P<0.05) and cognitive-behavioral play therapy (P<0.01) have significantly enhanced the executive functions of dyslexic students and these results are durable in a one-month follow-up. However, there was a significant difference (P<0.05) between the two intervention methods in the post-test and follow-up phases, and computerized cognitive rehabilitation performed better. Conclusion Both methods of cognitive-computer rehabilitation and cognitive-behavioral play therapy are effective in improving the executive functions of dyslexic students.
Keywords: executive functions , dyslexia , Cognitive-Behavioral Play Therapy , Captain’s log software , Computerized cognitive rehabilitation .