نویسندگان:

سمیه صفرزاده¹ ، مهناز جوکار کمال آبادی² ، فریده السادات حسینی³ ، سید موسی گلستانه⁴ .

¹Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

²Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

³Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

⁴Department of Psychology, Faculty of Literature and Humanities, Persian Gulf University, Bushehr, Iran.

چکیده فارسی: اهداف امروزه، ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره یک چالش بالینی بزرگ برای درمانگران و مراجعین دریافت‌کننده خدمات بالینی است. هدف روان‌درمانی، کاهش پریشانی روانی و ایجاد محیطی است که در آن رشد بین فردی یا درون فردی امکان‌پذیر باشد. گاهی مراجعان قبل از دستیابی به مزایای کامل روان‌درمانی اقدام به ترک جلسات می‌کنند. اطلاعات ما در مورد اینکه چگونه و چرا مراجعین درمان را پیش از موعد ترک می‌کنند کافی نیست. هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل مؤثر در ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره از دیدگاه درمانگران است. هدف روان‌درمانی کاهش پریشانی روانی و ایجاد محیطی است که در آن رشد بین فردی یا درون فردی امکان‌پذیر باشد. گاهی مراجعان قبل از دستیابی به مزایای کامل روان‌درمانی اقدام به ترک جلسات می‌کنند. ترک زودرس یک تجربه رایج در میان درمانگران است. تحقیقات در زمینه ترک زودرس پیچیده است و اغلب یافته‌های متناقضی را به همراه دارد. تعداد زیادی از پژوهش‌های صورت‌گرفته در زمینه دلایل ترک زودرس با روش تحلیل کمی و بر مراجعان متمرکز بوده است. درمانگران می‌توانند از منابع اطلاعاتی ارزشمند در زمینه دلایل ترک زودرس مراجعان باشند. در پژوهش حاضر به دنبال بررسی جامع عوامل مؤثر در ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره از دیدگاه درمانگران هستیم.  مواد و روش ها روش پژوهشی مطالعه حاضر کیفی و طرح آن تحلیل محتوا است. جامعه آماری پژوهش تمامی مشاوران و درمانگران فعال در حوزه سلامت روان بودند. محل اجرای پژوهش شهر بوشهر بود. روش نمونه‌گیری باتوجه‌به هدف پژوهشگران، غیراحتمالی و هدفمند بود و براساس قاعده اشتراوس و کوربین (1998)، نمونه‌گیری تا زمان اشباع نظری پیرامون عوامل مؤثر در ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره ادامه یافت. بنابراین، حجم نمونه پژوهش حاضر شامل 31 نفر درمانگر زن و مرد بود. ابزار پژوهش، مصاحبه نیمه‌ساختاریافته بود. فرایند کدگذاری در پژوهش حاضر باتوجه‌به مسئله و اهداف پژوهش به‌صورت استقرایی صورت پذیرفت.  یافته ها تمامی مصاحبه‌های ضبط‌شده به‌صورت نوشتاری تدوین و در نرم‌افزارMAXQDA  نسخه 2020 ذخیره گردید. از تجزیه‌وتحلیل مصاحبه‌ها 439 کد باز به دست آمد که در طول مصاحبه با آزمودنی‌های پژوهش، 3485 بار تکرار شده بود. در گام بعدی، کدهای باز در 60 طبقه فرعی قرار گرفتند و درنهایت، 9 طبقه اصلی حاصل گردید. این طبقات عبارت‌اند از: 1. کنش‌های شناختی، انگیزشی، هیجانی و رفتاری مراجع در طول جلسات، 2. ویژگی‌های بیوگرافیک مراجع، 3. عوامل محیطی، 4. شاخصه‌های ساختاری جلسات روان‌درمانی و مشاوره، 5. عدم تخصص و مهارت درمانگر در روان‌درمانی و مشاوره، 6. الگوهای شخصیتی مراجع، 7. سبک زندگی، شاخصه‌های شخصیتی و هیجانی درمانگر 8. عوامل بیوگرافیک درمانگر و 9. داروهای روانپزشکی. نتیجه گیری میزان شیوع ترک زودرس نشان می‌دهد تعداد زیادی از افرادی که خدمات روان‌درمانی دریافت می‌کنند از مزایای کامل درمان برخوردار نمی‌شوند. ضروری است درمانگران نسبت به شناخت عوامل مرتبط با ترک زودرس تلاشی جدی داشته باشند. توسعه مداخلات مؤثرتر برای کاهش ترک زودرس نیازمند درک و دریافت صحیح از عوامل علی بروز این پدیده است. در پژوهش‌های قبلی، فقدان یک مفهوم‌سازی سیستماتیک از نقش عوامل مراجع و درمانگر در شناخت ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره کاملاً محرز است. در پژوهش حاضر تلاش گردید شناخت عمیقی از عوامل مؤثر در ترک زودرس روان‌درمانی و مشاوره حاصل گردد. سهم عوامل مؤثر در درمانگران و مراجعان در بروز این پدیده مشخص و تبیین شد. امید است یافته‌های پژوهش حاضر زمینه ارتقای سطح کمی و کیفی روان‌درمانی و کاهش ترک زودرس جلسات توسط مراجعان را فراهم کند.

کلمات کلیدی: پژوهش کیفی ، مشاوره ، روان درمانی ، علت شناسی ، ترک زودرس بیماران .

The Reasons for Iranian Clients’ Premature Dropout of Psychotherapy and Counseling from the Therapists’ Point of View

English Abstract: Objectives Sometimes, clients prematurely terminate the therapy sessions before realizing the full benefits of psychotherapy. In the present study, we aim to investigate the factors affecting Iranian clients’ premature dropout of psychotherapy and counseling from the therapists’ perspective. Methods This is a qualitative study conducted from September 2023 to July 2024. Participants were 31 male and female counselors and therapists working in the field of mental health in Bushehr city, south of Iran. They were selected using a purposive sampling method until theoretical saturation was reached in semi-structured interviews. The data were coded based on Strauss and Corbin’s grounded theory. Lincoln and Guba’s four criteria were used to assess the trustworthiness of the data. MAXQDA software, version 2020 was used to analyze the data. Results From the analysis of interviews, 439 open codes were first obtained and placed in 60 subcategories. Finally, nine main categories were identified which included: 1) Lack of expertise and skill of the therapist in psychotherapy and counseling, 2) Cognitive, motivational, emotional, and behavioral actions of the client during the sessions, 3) Biographical factors of the client, 4) Environmental factors, 5) Structural factors, 6) Client’s personality patterns, 7) Lifestyle, personality, and emotional characteristics of the therapist, 8) Biographical factors of the therapist, and 9) Psychiatric medications.  Conclusion There are several factors related to both patients and therapists that affect premature dropout from psychotherapy and counseling. The identified factors in the present study can help improve the quantitative and qualitative level of psychotherapy in Iran and reduce the rate of premature dropout.

Keywords: qualitative research , Psychotherapy , Counseling , Patient Dropout , Etiology .