نویسندگان:

حسین رستمی¹ ، ابراهیم نوری² ، المیرا شرقی³ .

¹Research Center for Cognitive &Behavioral Sciences in Police, Directorate of Health, Rescue &Treatment, Police Headquarter, Tehran, Iran.

²FARAJA Institute of Law Enforcement Sciences and Social Studies, Tehran, Iran.

³Department of Clinical Psychology, Faculty of Humanities, Ahar Branch, Islamic Azad University, Ahar, Iran.

چکیده فارسی: اهداف فیبرومیالژی یک سندرم درد اسکلتی-عضلانی مزمن است که با درد در سطح گسترده، نقاط حساس، خستگی و اختلال خواب مشخص می‌شود و علت‌شناسی آن ناشناخته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی مدیریت استرس به شیوه ‌شناختی-رفتاری بر ادراک درد، خستگی مزمن و توانمندسازی‌شناختی مبتلایان به فیبرومیالژیا بود.  مواد و روش ها روش تحقیق حاضر از نوع شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون-‌پس‌آزمون با دو گروه (یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل) است. جامعه آماری این پژوهش کلیه‌ زنان مبتلا به فیبرومیالژیا بود که در نیم‌سال دوم 1401-1402 به مطب متخصصین روماتولوژی شهر تبریز مراجعه کرده‌اند و توسط فوق تخصص، روماتولوژی مبتلابه فیبرومیالژیا تشخیص داده شده بودند. نمونه پژوهش شامل 36 نفر از این بیماران بود که به‌صورت دردسترس انتخاب و سپس به‌صورت تصادفی ساده در دو گروه گمارده شدند؛ 18 نفر در گروه آزمایش که تحت کلاس‌های آموزشی مدیریت استرس به شیوه‌ شناختی-رفتاری طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای آموزش دیدند و 18 نفر در گروه کنترل که هیچ‌گونه مداخله‌ای دریافتند نکردند. ابزار تحقیق شامل پرسش‌نامه ﺗﺠﺪﻳﺪﻧﻈﺮﺷﺪﻩ ﺩﺭﺩ ﻣﻚ‌ﮔﻴﻞ، پرسش‌نامه خستگی مزمن و پرسش‌نامه توانمندسازی روانشناختی بود.  یافته ها نتایج تحلیل کوواریانس (مانکوا) نشان داد میانگین دو گروه آزمایش و کنترل بر مؤلفه‌های ادراک درد، خستگی مزمن و توانمندسازی‌شناختی در مرحله پس‌آزمون تفاوت معناداری داشت (0/05˂P). نتیجه گیری براساس یافته‌ها می‌توان گفت آموزش مدیریت استرس به شیوه‌شناختی-رفتاری باعث بهبود ادراک درد، خستگی مزمن و توانمندسازی‌شناختی در مبتلایان به فیبرومیالژیا می‌شود. بنابراین از این روش‌درمانی می‌توان در مراکز مشاوره و سلامت روان برای بهبود افراد مبتلا به فیبرومیالژیا بهره گرفت.

کلمات کلیدی: مدیریت استرس ، شناختی-رفتاری ، ادراک درد ، توانمندسازی شناختی ، Pain ، خستگی مزمن ، chronic fatigue ، فیبرومیالژیا .

Effect of Cognitive-behavioral Stress Management Therapy on Pain Perception, Chronic Fatigue and Cognitive Empowerment of Women With Fibromyalgia Syndrome: A Randomized Clinical Trial

English Abstract: Objectives Fibromyalgia syndrome (FMS) is a chronic musculoskeletal pain syndrome characterized by extensive pain, tender points, fatigue, and sleep disturbance, with unknown etiology. This study aims to investigate the effect of cognitive-behavioral stress management (CBSM) therapy on pain perception, chronic fatigue and cognitive empowerment of women with FMS.  Methods This is randomized clinical trial with a pre-test/post-test design. The study population consists of all women suffering from FMS who visited the rheumatology specialists in Tabriz, Iran, in 2023. Of these, 36 eligible patients were selected using a convenience sampling method and were randomly assigned to two groups of 18 including intervention (received CBSM therapy at 10 sessions of 90 minutes) and control (no intervention). Data collection tools included McGill pain questionnaire, the Chalder fatigue scale, and Thomas and Velthouse’s psychological empowerment scale. Multivariate analysis of covariance (MANCOVA) was used to compare the groups. Results The results of MANCOVA showed a significant difference in the components of pain perception (Sensory, affective, evaluative, and miscellaneous), chronic fatigue (psychological and physical), and cognitive empowerment (competence, self-determination, impact, meaning) between the two groups in the posttest phase (P<0.05).  Conclusion The CBSM therapy can improve pain perception, reduce chronic fatigue, and increase psychological empowerment of women with FMS.

Keywords: Fibromyalgia , Cognitive-behavioral stress management , Cognitive empowerment .