نویسندگان:

سروش ذوالقدری¹ ، مجید هادوی² ، هادی بهرامی احسان³ .

¹Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Tehran University, Tehran, Iran.

²Department of Transportation Planning, Faculty of civil engineering, Sharif University of Technology, Tehran, Iran.

³Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Tehran University, Tehran, Iran.

چکیده فارسی: اهداف  مطالعات متعددی درزمینه بررسی شیوع افسردگی انجام شده است. این تحقیقات عمدتاً به سال‌های گذشته و دوران اوج همه‌گیری کرونا بازمی‌گردند. اکنون با گذشت زمان و بازگشت به شرایط نسبتاً با ثبات، اطلاعاتی از وضعیت کنونی سلامت روان جامعه در دسترس نیست. بنابراین این مطالعه با هدف بررسی شیوع افسردگی و عوامل جمعیت‌شناختی و اجتماعی-اقتصادی مرتبط با آن در افراد 15 سال به بالا در جمهوری اسلامی ایران انجام شد.  مواد و روش ها پژوهش حاضر ازنظر هدف بنیادی و از نوع توصیفی‌تحلیلی بود که در اسفند و فروردین سال 1402 انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه‌ افراد 15 ساله و بالاتر ساکن ایران بودند که از میان آن‌ها 2892 نفر به شیوه‌ی نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبی، برای نمونه‌ پژوهشی انتخاب شدند و با پرسش‌نامه سلامت بیمار (2003) به‌صورت تلفنی و با مصاحبه ارزیابی شدند. سپس داده‌های حاصل با استفاده از آزمون تی مستقل و رگرسیون لجستیک چندگانه، از طریق نسخه 21 بسته‌ آماری برای علوم اجتماعی و نرم‌افزار R تجزیه‌‌وتحلیل شدند.  یافته ها میانگین سنی پاسخ‌دهندگان 43/6 سال (42/6 برای زنان و 44/7 برای مردان) بود. درمجموع، 42/1 درصد کل افراد، 39/6 درصد از مردان و 44/6 درصد از زنان دارای نمره‌ای در محدوده افسردگی بیمارگون براساس پرسش‌نامه سلامت بیمار 2 سؤالی بودند و میانگین نمره افسردگی آنان به‌ترتیب 1/83±2/25 و 1/71±2/52 بود. همچنین براساس نتایج حاصل از تحلیل چندمتغیری، مجرد (1/51=OR و 95 فاصله اطمینان 1/15-1/98)، بیوه (1/50=OR و 95 فاصله اطمینان 1/06-2/12)، و مطلقه بودن (1/67=OR و 95 فاصله اطمینان 1/07-2/67)، بیکاری (1/50=OR و 95 فاصله اطمینان 1/09-2/05) و قرار داشتن در گروه سنی 25 تا40 سال (1/39=OR و 95 فاصله اطمینان 0/99-1/96)بخت وقوع افسردگی را افزایش می‌دهد، درحالی‌که صاحبخانه بودن (0/74=OR و 95 فاصله اطمینان 0/62-0/88) و داشتن تحصیلات دانشگاهی (0/65=OR و 95 فاصله اطمینان 0/50-0/84)بخت وقوع افسردگی را کاهش می‌داد. نتیجه گیری نتایج پژوهش حاضر نشان‌دهنده شیوع نسبتاً بالای افسردگی در دوران پساکرونا در ایران است. همچنین مطالعه حاضر تأیید کرد که عوامل جمعیت‌شناختی و اجتماعی-اقتصادی نقش مهمی در شیوع افسردگی دارند. جوانان (25 تا 40 سال)، افراد بیکار، مجرد، مطلقه یا بیوه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به افسردگی قرار دارند، درحالی‌که تحصیلات دانشگاهی و صاحبخانه بودن عوامل محافظت‌کننده افسردگی محسوب می‌شوند. تفاوت‌های مشاهده‌شده در میزان افسردگی بین مردان و زنان، پس از بررسی تأثیر سایر متغیرها نشان داد نقش‌های اجتماعی زنان به‌جای جنسیت، ممکن است علت اصلی تفاوت در میزان افسردگی باشد. علاوه‌براین، نتایج نشان داد شیوع افسردگی میان ساکنان شهرها و روستاها تفاوت معنی‌داری ندارد. همچنین درآمد بالاتر به‌دلیل تحصیلات بالاتر یا صاحبخانه بودن با خطر کمتری برای افسردگی همراه بود. این یافته‌ها بر اهمیت توجه به مجموعه وسیعی از عوامل مؤثر بر افسردگی در سیاست‌گذاری‌ها و مداخلات سلامت روان تأکید می‌کنند. 

کلمات کلیدی: افسردگی ، ایران ، عوامل جمعیت شناختی ، کووید-19 ، جمعیت عمومی .

Prevalence of Depression and the Related Demographic and Socioeconomic Factors in the Post-COVID Era: A Population-Based Study in Iran

English Abstract: Objectives Several studies have examined the prevalence of depression in Iran, mainly before and during the COVID-19 pandemic. There is a lack of information regarding the rate of depression in the post-covid era. Therefore, this study aims to investigate the prevalence of depression among people aged ≥15 years in Iran and find the associated demographic and socio-economic factors in the post-COVID era. Methods This is a descriptive-analytical population-based study that was conducted from February to April 2023 on 2,892 Iranian people ≥15 years, who were selected using proportional stratified sampling method. The patient health questionnaire (PHQ-2) was administered through telephone interviews. Data were analyzed using descriptive statistics, independent t-tests, and multiple logistic regression analysis in SPSS software , version 21 and R software. Results The mean age of respondents was 43.6 years (42.6 for women and 44.7 for men). In total, 42.1% of the respondents had major depressive disorder (39.6% males and 44.6% females with mean scores of 2.25±1.83 and 2.52±1.71, respectively). Based on the results of multiple regression analysis, age 25-40 (OR=1.39, 95% CI: 0.99-1.96), being single (OR=1.51, 95% CI: 1.15-1.98), being widowed/widower (OR=1.50, 95% CI: 1.06-2.12), being divorced (OR=1.67, 95% CI: 1.07-2.62), and unemployment (OR=1.50, 95% CI: 1.09-2.05) were associated with a greater likelihood of depression, while having an academic education (OR=0.65, 95% CI: 0.50-0.84) and being a homeowner (OR=0.74, 95% CI: 0.62-0.88) were associated with a lower likelihood. The results showed no significant association between depression prevalence and the factors of place of residence (urban/rural), gender, or income level.  Conclusion There is a relatively high prevalence of depression in the post-COVID era in Iran. Some demographic and socio-economic factors play a significant role in the prevalence of depression, which underscores the importance of considering a wide range of factors influencing depression in mental health policy-making and interventions for Iranian people.

Keywords: depression , COVID-19 , Iran , General population , Socio-demographic factors .