نویسندگان:

حمید تقی نژاد¹ ، معصومه اطاقی² ، افسانه رئیسی فر³ ، کورش سایه میری⁴ ، محمدحسین سهامی گیلان⁵ .

¹Department of Nursing, Faculty of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

²Department of Nursing, Faculty of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

³Department of Nursing, Faculty of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

⁴Department of Biostatistics, School of Health Psychosocial Injuries Research Center, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

⁵Department of Nursing, Faculty of Nursing and Midwifery, Ilam University of Medical Sciences, Ilam, Iran.

چکیده فارسی: اهداف طیف گسترده‌ای از افراد مسن با کاهش کیفیت خواب و مسائل سلامت روانی متعاقب آن، مانند اضطراب و افسردگی مواجه می‌شوند که تأثیرات منفی بر ابعاد مختلف زندگی و همچنین بر سلامت و رفاه آن‌ها دارد. یکی از روش‌های مداخله‌ای مؤثر در بهبود این مشکلات، استفاده از بسته آموزشی مبتنی بر درمان شناختی‌رفتاری است. این روش، با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیچیده‌ای به بهبود کیفیت خواب و کاهش علائم روانی در سالمندان کمک می‌کند. پژوهش حاضر، اثربخشی بسته آموزشی مبتنی بر درمان شناختی‌رفتاری بر کیفیت خواب و سلامت روان در سالمندان مرد مقیم خانه سالمندان را بررسی کرده است. مواد و روش ها در این پژوهش تجربی از نوع کارآزمایی بالینی کنترل‌شده دوسو کور، نمونه‌های شامل ۶۸ سالمند مرد مقیم خانه سالمندان شهر کرمانشاه انتخاب شدند که براساس معیارهای ورود و خروج به‌صورت تصادفی به دو گروه ۳۴ نفره آزمایش (دریافت‌کننده بسته آموزشی مبتنی بر درمان شناختی‌رفتاری) و کنترل (بدون مداخله) تقسیم شدند. گروه آزمایش، 8 جلسه 45 دقیقه‌ای در 8 هفته بسته آموزشی را دریافت کرد و طی این مدت نیز گروه کنترل به‌جز مراقبت‌های معمول روزانه و ارتباط کلامی، تحت درمان خاصی قرار نگرفت. شرکت‌کنندگان قبل از اجرای مداخله، بلافاصله پس از پایان مداخله و 1 ماه پس از پایان مداخله به‌وسیله پرسش‌نامه کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) و سلامت عمومی گلدبرگ (GHQ-28) مورد سنجش قرار گرفتند. در نهایت داده‌ها با استفاده از آزمون‌های توصیفی ( فراوانی و درصد و میانگین و انحراف‌معیار) و استنباطی (کلموگروف اسمیرنوف، تی زوجی، تی مستقل و کوواریانس با اندازه‌های تکراری) به‌وسیله نرم‌افزار SPSS نسخه 16 تجزیه‌وتحلیل شدند. یافته ها  در تجزیه‌وتحلیل بین گروهی براساس آزمون تی مستقل، نتایج نشان داد میانگین نمرات کیفیت خواب و سلامت روان بلافاصله پس از پایان مداخله (پس آزمون) و 1 ماه پس از پایان مداخله (پیگیری) در گروه آزمایش به‌طور معناداری کاهش و بهبود یافته است (0/001>P)، درحالی‌که در گروه کنترل تغییر معنی‌داری مشاهده نشد (0/05P)، اما در گروه کنترل بهبود معنی‌داری مشاهده نشد (0/05 نتیجه گیری  نتایج این مطالعه بهبود قابل‌توجهی در کیفیت خواب و سلامت روان در میان شرکت‌کنندگانی که بسته آموزشی مبتنی بر درمان شناختی‌رفتاری را دریافت کردند نشان داد، چنان‌که شرکت‌کنندگان در گروه آزمایش الگوهای خواب بهتری ازجمله کاهش موارد بی‌خوابی و طول مدت خواب طولانی‌تر و کاهش معنی‌داری در سطوح سلامت روان و زیرمقیاس‌های آن گزارش کردند.

کلمات کلیدی: درمان شناختی رفتاری ، سلامت روان ، کیفیت خواب ، سالمندی .

Effects of a Cognitive Behavioral Therapy Program on Sleep Quality and General Health of Older Men Living in Nursing Homes: A Randomized Clinical Trial

English Abstract: Objectives Older people face reduced sleep quality and subsequent mental health issues, such as anxiety and depression, which have negative effects on their quality of life and well-being. One of the effective interventions for reducing these problems is cognitive behavioral therapy (CBT). This study aims to investigate the effectiveness of a CBT-based educational program on sleep quality and general health of older men living in nursing homes. Methods In this randomized, controlled clinical trial, 68 older men living in a nursing home in Kermanshah, Iran, participated, who were randomly divided into two groups of 34 including intervention and control. The intervention group received the CBT-based educational program for 8 weeks at eight sessions of 45 minutes. During this period, the control group received no special treatment except for routine daily care and verbal communication. The participants were assessed before, immediately after, and one month after the intervention using the Pittsburgh sleep quality index (PSQI) and Goldberg’s general health questionnaire (GHQ-28). Finally, the data were analyzed using descriptive (mean, frequency, percentage, and standard deviation) and inferential tests (Kolmogorov-Smirnov test, paired t-test, independent t-test, and repeated measures ANOVA) in SPSS software, version 16. Results The within-group comparison showed that the mean scores of PSQI and GHQ-28 immediately and one month after the intervention significantly decreased (improved) in the intervention group compared to the pretest phase (P<0.001), while no significant change was observed in the control group (P<0.05). Also, the between-group comparison showed a significant difference between the two groups in the PSQI and GHQ-28 scores, which were improved significantly in the intervention group after the intervention compared to the control group (P<0.001). Conclusion The CBT-based educational program can improve the sleep quality and general health of older men living in nursing homes.

Keywords: cognitive behavioral therapy , General Health , Sleep Quality , elderly .