نویسندگان:

¹نویسنده مسئول: دانش آموخته دکتری جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده فارسی: با توجه به این که ضرب­المثل­ها در هر جامعه نمایانگر عقاید و آداب و رسوم و هنجارهای رایج می­باشند، بررسی دقیق آنها می­تواند درک بهتری از کیفیت روابط خانوادگی ایجاد نماید. هدف این پژوهش تحلیل کیفی ضرب­المثل­های ایرانی مرتبط با رابطه والد-فرزندی است. ضرب­المثل­های حاوی کلمه مادر، پدر، فرزند و مترادف­های آنها مورد تحلیل کیفی قرار گرفتند. یازده مقوله اصلی بر اساس تحلیل­ها استخراج گردید که عبارتند از: جایگاه ویژه و منحصر به فرد والدین برای فرزند، همجوشی والد-فرزند، تفاوت کیفی نقش مادر و پدر، سبک فرزندپروی، رقابت­کننده­های رابطه والد-فرزندی، امتیازات والدگری، هزینه­های والدگری، فرزند سرمایه تحت تملک والدین، بی­ملاحظگی فرزند نسبت به والدین، فرزند صاحب مال والدین، و تفاوت کیفی فرزند پسر و دختر هریک از مقوله­های مذکور شامل مقوله­های فرعی می­باشند. بر اساس نتایج، رابطه والد-فرزندی رابطه­ای مهم و بی­رقیب داراست. والدگری علاوه بر منافعی که به همراه دارد دشواری­های زیادی را نیز شامل می­گردد که باعث می­شود فرزندان همیشه نسبت به والدین احساس دین و حتی گناه داشته باشند. در ضرب­المثل­ها رابطه والد-فرزندی چنان درهم­تنیده و نزدیک به تصویر کشیده شده است که تصور وجود مفاهیمی چون مرز و تمایزیافتگی در این رابطه را دشوار می­سازد. همچنین جایگاه مادر برای فرزند برتر از جایگاه پدر توصیف شده است که در خانواده سنتی این امر کمک زیادی به ارتقاء جایگاه زنان در هرم قدرت خانواده می­کرده است. بر اساس نتایج میل جنسی، منافع مالی و تهدید جانی مهمترین عوامل تهدید کننده رابطه والد-فرزندی هستند. بدین ترتیب رابطه والد-فرزندی که در جامعه سنتی ایران محوری­ترین رابطه برای افراد محسوب می­شده است نیز رابطه­ای کاملا مورد اعتماد نیست و تحت تاثیر منفی فردگرایی و منفع­طلبی طرفین قرار می­گرفته است.

Psychological Analysis of Parent-Child Relationship in Iranian Proverbs: A Qualitative Study

English Abstract: Due to the fact that proverbs in each society represent common beliefs and customs and norms, their careful examination can provide a better understanding of the quality of family relationships. The aim of this study is to analyze the quality of Iranian proverbs related to parent-child relationship. Proverbs containing the word mother, father, child and their synonyms were analyzed qualitatively. Eleven main categories were extracted: Special and exclusive status of parents for a child, fusion in parent-child relationship, qualitative difference between the role of mother and father, child rearing style, parent-child relationship competitions, parenting benefits, parental expenses, parenting child's equity, owning the child by parents, child's loss of empathy toward parents, owning parent's property, Qualitative difference between son and daughter. Each of these categories includes sub category. Based on the results, parent-child relationship is a significant relationship. Parents, in addition to their benefits, also have a lot of difficulties, which make children always feel guilty toward their parents. In proverbs, the parent-child relationship is so tangled and closely imaged that it makes it hard to imagine the existence of concepts such as boundaries and differentiation in this regard. Also, the mother's position for the child is superior to the father. In the traditional family, this greatly contributes to promoting the status of women in the family power pyramid. Sexual desire, financial interests and life threatening are the most important threats to the parent-child relationship. Thus, the parent-child relationship, which is considered to be the most pivotal relation of people in traditional society of Iran, is also not completely trusted and is negatively influenced by the individualism and benefit of the parties.