نویسندگان:

¹دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده فارسی: جهانی‌شدن فرآیندی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است که بر وجوه گوناگون زندگی تأثیرگذار است. پژوهش حاضر با روش فراتحیل، تأثیر جهانی‌شدن بر نهاد خانواده را در ابعاد ساختاری، فرهنگی و تربیتی بررسی نموده است تا از این منظر مهمترین چالش­های فرآیند جهانی‌شدن بر تحکیم خانواده را شناسایی نماید. بدین منظور در گام نخست، مقالات و پایان‌نامه­های انجام شده از سال 1388- 1398 که در مجموع 15 اثر با بیشترین ارتباط موضوعی بودند، انتخاب و با روش فراتحلیل بررسی شدند. در گام دوم، با روش توصیفی-تحلیلی راهکارهای برون‌رفت از این چالش‌ها براساس آموزه­های اسلامی تبیین شد. نتایج نشان داد که جهانی‌شدن نه تنها کارکردهای خانواده بلکه اصل و تمامیت آن را به چالش کشیده است که برخی از آنها عبارتند از: روند نزولی کیفیت روابط، فرد­گرایی، مصرف­گرایی، تضعیف فرهنگ بومی، تضعیف انسجام و وحدت خانواده، نسبیت‌گرایی در ارزش­های انسانی و خانوادگی، گسترش نگرش و ارزش­های مجازی، آزادی جنسی، بی‌بند‌وباری، تنزل جایگاه انسانی زنان، اختلال در جامعه­پذیری و فرایند تربیت فرزندان. راهکارهای کاهش آثار نامطلوب جهانی‌شدن بر تحکیم خانواده نیز عبارتند از: تقویت باورهای دینی در خانواده، آگاهی‌بخشی خانواده­ها، تأکید بر استمرار و حفظ خانواده طبیعی، تحکیم روابط خویشاوندی، رعایت مرزهای رفتاری و عاطفی درون و بیرون خانواده، مدیریت استفاده از رسانه‌ها در خانواده، تقویت ارزش­های بومی و دینی خانواده، ارتقای مهارت­های فرزندپروری در خانواده، تقویت عفاف و خویشتن‌داری در جامعه و ارتقای عزت‌نفس فردی و ملی.

Strengthening the family from the perspective of Islam in the process of globalization, challenges and solutions

English Abstract: The globalization is an economic, political, and cultural process that affects different aspects of life. This research based on the meta-analysis methodology has examined the effect of globalization on family in terms of structural, cultural, and educational aspects to identify the most important challenges of globalization process in strengthening family; thus, in the first step, totally 15 works with the most relevance from the articles and theses done between 1388 and 1398 were selected and reviewed by the meta-analysis methodology. In the second step, the solutions of these challenges based on Islamic teachings were explained by a descriptive-analytical method. The results showed that globalization has challenged not only the family functions but also its principle and totality, some of which are: the declining trend in the quality of relationships, individualism, consumerism, weakening indigenous culture, weakening family cohesion and unity, relativism in human and family values, the development of virtual attitudes and values, sexual freedom, promiscuity, decreasing women's human status, the disruption of socialization and process of educating children. Strategies to reduce the unfavorable effects of globalization on strengthening family are also as follows: improving religious beliefs in family, raising family awareness, emphasizing the continuity and maintenance of natural family, strengthening relative relationships, observing behavioral and emotional boundaries within and outside family, managing the use of media in family, improving the indigenous and religious values of family, strengthening parenting skills in family, strengthening chastity and self-control in society, and raising individual and national self-esteem.