نویسندگان:

¹گروه علوم اجتماعی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدباهنرکرمان، ایران

چکیده فارسی: پژوهش حاضر با هدف بررسی حکم فقهی صله رحم و تحلیل کارکردهای روان­شناختی آن به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شد. به منظور دست­یابی به اهداف پژوهش، آیات و روایات صله رحم و دیدگاه علمای شیعه مورد کنکاش قرار گرفت. برای روشن نمودن دیدگاه اسلام درباه صله رحم، درک اهمیت و پایبندی عملی به آن، کارکردهای روان‌شناختی صله رحم تبیین شد. برای دستیابی به هدف مورد مطالعه، صله رحم در دو بخش مورد مطالعه قرار گرفت: در بخش اول مواردی همچون حرمت قطع رحم، وجوب پایین‌ترین مرتبه صله رحم در حق تمام ارحام (حتی کافر غیرحربی، فاسق و مخالف ناصبی)، استحباب صله مالی و سایر مراتب غیر دال بر دوستی در مورد آنان استنباط شد. در بخش دوم، کارکردهای روان‌شناختی صله رحم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان­دهنده کارکرهای مهم روان­شناختی همچون آرامش روانی، احساس ایمنی، ارضای نیازهای عاطفی، ارضای نیاز به محبت، تعلق به گروه، ابراز خود و احساس ارزش­مندی، شکوفایی استعدادها از طریق همانندسازی و الگوگیری، آموزش و رعایت هـنجارهای خانوادگی و اجتماعی، تسهیل فرایند اجتماعی شدن و درمان اضطراب اجتماعی، طی پایبندی به فریضه الهی صله رحم است.

Jurisprudential Analysis and Psychological Functions of Maintaining Relations with Relatives

English Abstract: The present research employed a descriptive-analytical method to investigate the jurisprudential rule of maintaining relations with relatives and its psychological functions; thus, the Quranic verses, narratives, and Shiite scholars' views, related to maintaining relations with relatives, were reviewed. To make the view of Islam on maintaining relations with relatives obvious, understanding the importance and practicality of maintaining relations with relatives and its psychological functions were explained; therefore, maintaining relations with relatives were discussed in two sections: in first section, following topics were explained: breaking relations with relatives is forbidden, the lowest level of maintaining relations with relatives, which is maintaining relations with all relatives (even non-Harbi unbelievers, debauchees, and Nasebi enemies) is obligated, and giving financial gifts to relatives and even other people is recommended. In second section, the psychological functions of maintaining relations with relatives were reviewed. According to the results, the most psychological functions of maintaining relations with relatives, as a divine duty, are as follows: mental relaxation, feeling of safety, satisfaction of emotional needs, satisfaction of the need for love, belonging to a group, self-expression and sense of being valuable, flourishing talents through simulation and modeling, education and observation of family and social norms, facilitating the process of socialization, and treatment of social anxiety.