چکیده فارسی:
ذهنی‌گرایی در تفسیر، رویکردی است که دخالت عنصر سوبژکتیو یا دنیای ذهنی مفسر در شکلگیری معنا را اصیل می‌داند. این رویکرد، بر آن است که هر متنی مستقل از خوانندۀ آن، معنایی دارد.
دیدگاه‌های برخی روشنفکران درباره تفسیر، متأثر از رویکرد ذهنی‌گرایی است.این دسته دیدگاها، با تقریرها و تبیین‌های مختلف و با چاشنی معرفت دینی، در آثار و اندیشه‌های روشنفکران اسلامی مانند مجتهد شبستری و سروش انعکاس یافته است.
این نوشتار، با روش تحلیلی و با استناد به سخنان این دسته از روشنفکران، به این نتیجه رسیده کهرویکرد ذهنی‌گرایانه این روشنفکران در تفسیر متون دینی، به نسبی‌گرایی در معرفت دینی انجامیده است.نسبی‌گرایی،به صورت‌های مختلف،مانند تکثرگرایی و تعدد‌پذیری قرائت‌های دینی و تحول‌پذیری معرفت دینی و عصری‌انگاری آن ظهور یافته است.از پیامدهای نسبی‌گرایی در معرفت دینی،اعتباربخشی تفسیر به رأی، نادیده‌گرفتن وجود معنای واقعی و قداست‌زدایی از متون دینی به ویژه قرآن کریم است.بی‌گمان،با پذیرش نسبی‌انگاری و تکثر قرائت‌ها از متون دینی، دیگر نمی‌توان از فهم و تفسیر صحیح و معتبر در آن متون سخن گفت.
The epistemological consequences of subjective approaches to interpretation with an emphasis on the views of Mojtahed Shabestari and Soroush
English Abstract: Subjectivism is an approach to interpretation that finds credible the involvement of the subjective element or the interpreter's mental world in meaning creation. According to this approach, every text has a meaning independent of its reader. Some intellectuals' views about interpretation are influenced by subjectivism, which has been reflected as various interpretations and explanations, seasoned with religious knowledge, in the works and ideas of Islamic intellectuals such as Mojtahed Shabestari and Soroush. With an analytic approach and based on the statements of these intellectuals, this paper has concluded that their subjectivism in interpreting religious texts has led to relativism in religious knowledge, which is represented in various ways such as pluralism, the multiplicity of religious readings, and the transformability and historicism of religious knowledge. The consequence of relativism in religious knowledge is giving credit to eisegesis, ignoring the existence of real meaning, and deconsecrating religious texts, especially the Holy Quran. By accepting relativism and multiple readings of religious texts, it is impossible to claim an accurate and valid understanding and interpretation of these texts.