نویسندگان:

نریمان یوسفی¹ .

چکیده فارسی: چکیده
امامت در نظریه قرآنی افزون بر شئون هدایتی انبیاء به معنای عام هدایت، با شئون ویژه ای
بر محور هدایت خاص الهی در دو بعد تشریع و تکوین یا ظاهر و باطن همراه است. بر این
اساس، در همسویی با مفهوم لغوی، امام در قرآن مقتدا و عَلَم هدایتی است که نور الهی او
مایۀ راهنمایی و راهبری مردم در مسیر صراط مستقیم و مراحل تکاملی جامعۀ دینی است؛
طبعاً رسالت اصلی او از رسالت نبی و رسول که در مرحلۀ تأسیسی و ابتدایی دین مطرح
است، متمایز خواهد بود. در این میان علامه طباطبایی با تأکید بر تمایز مقام امامت از مقام
نبوت و رسالت در قرآن و در جست وجوی مؤلفۀ اصلی امامت و وجه فارق آن از نبوت و
رسالت، از مفهوم «هدایت به امر » که در دو آیۀ قرآن تصریح شده مدد جسته و این مفهوم
را به هدایت باطنی تکوینی تفسیر نموده است. این تفسیر هرچند از جهت تأکید بر بُعدی
مهم و متمایز در امامت قرآنی اهمیت دارد، اما در پرتو شواهد مورد نظر ایشان با برخی
مناقشات نیز همراه است. این مقاله در جست وجوی تفسیری موسّع از هدایت به امر در
شئون امامت قرآنی است که با حفظ دغدغه های قرآنی و معرفتی علامه، قابل دفاع باشد.

کلمات کلیدی: قرآن ، علامه طباطبایی ، امامت ، هدایت به امر ، هدایت باطنی ، هدایت تکوینی .

Guiding Aright” in the Qur’anic Theory of Imamate, an“ Analysis of AllamehTabatabai’s Perspective

English Abstract: In the Qur’anic view, in addition to the guiding status of the prophets in the general sense of guidance, Imamate is associated with a special status based on the specific divine guidance in two revealed and creational or outward and inward aspects. Accordingly, in line with the lexical meaning, Imam in the Qur’an means leader and the source of guidance, whose divine light provides guidance and leadership of people on the straight path and the evolutionary stages of a religious community. Naturally, Imam’s main mission is different from that of the prophet and messenger, which is considered in the foundational and elementary stage of religion. Among Muslim scholars, AllamehTabatabai, by emphasizing the distinction between the status of Imamate and the status of prophethood in the Qur’an, and in search of the main component of Imamate and its difference from prophethood, has used the concept of “guidance aright” which is specified in two verses of the Qur’an. He has interpreted this concept as creational esoteric guidance. Although this interpretation is important in terms of emphasizing an important and distinct dimension in the Qur’anic Imamate, it is accompanied by some controversy in the light of the evidence he provides. This paper offers a comprehensive interpretation of guidance aright in the status of Imamate in the Qur’an that can be defended by preserving Allameh’sQur’anic and epistemological concerns.