چکیده فارسی: فتنه‌گران همواره به‌خاطر افکار و اندیشه‌های فتنه‌جویانه‌شان، در تمامی برهه‌های تاریخی، به‌دنبال فتنه و در نتیجه گمراه کردن مردم از حق و عدالت بوده‌اند، لیکن در بعضی از مقاطع تاریخی، تعدد و تنوع فتنه‌ها و دست‌های فتنه‌گر، آشکارتر و نمایان‌تر است. از جمله این مقاطع و شاید در رأس آنها، فتنه‌هایی است که در دوران حیات مبارک علی(ع) رخ داد. خاستگاه اصلی چنین فتنه‌هایی، بی‌شک جلوگیری از استقرار امامت و تداوم رسالت نبی اکرم(ص) است. هدف اصلی فتنه‌گران، تبدیل امامت و ولایت به سلطنت و خلافت بود و طبیعی است که در کنار این هدف، اهداف دیگر آنان نیز به‌بار می‌نشست. رسیدن به قدرت و مقام، کامجویی و لذت‌طلبی مادی، استعمار و استثمار مردم، حسادت‌طلبی و کینه‌ورزی و انتقام‌گیری، ثمرات تلخ این فتنه‌انگیزی‌ها بودند. فتنه‌هایی که خاموش ساختن شعله‌های فروزان غدیر خم و غصب امامت را در سر داشتند. بررسی و مطالعة این برهه از تاریخ، به‌خصوص برای مسلمانان و شیعیان، عبرت‌ها و درس‌های فراوان و قابل تأملی را آشکار می‌سازد که برای کمال معنوی و مادی، رشد فردی و اجتماعی بسیار ضروری و حیاتی است. بررسی کامل و جزء‌به‌جزء این فتنه‌ها، کاری وسیع‌تر و عمیق‌تر را می‌طلبد لیکن در این جستار تصویری کلی و در عین حال ریزبینانه از اوضاع و شرایط این برهة تاریخی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
Studying on the Dimensions of the Sedition and Clash of Imam Ali (PBUH) against the Seditious
English Abstract: The seditious in all the historical moments, for the sake of their opinions, had been looked for sedition and as a result misleading human beings from truth and justice, but in some parts of history, diversity of the seditions and seditious hands is more visible. Including and maybe at the head of them, can be refer to seditions in period of life of Imam Ali(PBUH). Undoubtedly, the origin of the sedition, was prevention of imamate establishment and permanence of prophetic mission of the God’s exalted Messenger. The main goal of the seditious, was transformation the imamate and guardianship to monarchy and caliphate, and naturally, along with the goal, other aims of them, too, would be to be gained. Reaching to power and status, mundane ambition and self-indulgence, colonization and exploitation, jealousy, hatefulness and revengefulness, were the acrid results of the seditiousness. Seditions that were looking for quiet down Ghadir –Khom and possession of imamate. Explore this part of history, especially for Muslims and Shi’ites, reveals considerable lessons and warnings that for spiritual and material perfection, individual and social growth is the important and vital fact. A full review of the seditions, requiring to more deep and extensive work, but in this essay, general perspective and meanwhile precise concerning to situation in this period shall be studied