نویسندگان:

¹استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز ، شیراز ، ایران

چکیده فارسی: در این مقاله در چارچوب یک رویکرد تحلیلی- استنتاجی، الگویی مفهومی برای تربیت زیست­محیطی بر اساس آموزه‎های قرآن کریم ارائه خواهد شد. بدین منظور در گام نخست، ازمنظر قرآن کریم و با استناد به مجموعه‌ای از تفاسیر معتبر، انسان موجودی دارای اختیار، عقل، فطرت، واجد هویت جمعی و توأمان برخوردار از ابعاد جسمانی و روحانی توصیف شده است و طبیعت نیز با اوصافی همچون آیت هستی، مسخر انسان، قدسیت، حیات‌بخش بشر و مجموعه­ای قانونمند و منظم معرفی می­شود. همین توصیفات متعاقباً مبنای تدوین یک الگوی تربیتی با محوریت محیط‌زیست قرار خواهد گرفت. مؤلفه­های این الگوی تربیتی به ترتیب مشتمل بر مبانی، اهداف، اصول و روش‎ها هستند. بدین ترتیب که در ابتدا برگرفته از توصیفات فوق­الذکر، پنج گزاره به‌عنوان مجموعه مبانی تربیتی استنتاج می­شود. آنگاه برای هر یک از این مبانی پنج‌گانه به تفکیک، یک هدف، یک اصل و یک یا چند روش تربیتی ارائه می­شود. درواقع الگوی تربیتی معرفی‌شده در این مقاله بر پایه تناظر و توالی منطقی این مبانی، اهداف، اصول و روش­ها در طول یکدیگر بنا نهاده شده است. الگوی تربیتی پیشنهادشده در اینجا معطوف به‌تمامی مبادی تربیتی یعنی شناختی، گرایشی و ارادی است. این الگو منطقاً می‎تواند شرایطی را به وجود آورد که رابطه انسان با طبیعت تنظیم شود و نهایتاً منجر به آبادانی و صیانت از آن شود. ازاین‌رو می­توان انتظار داشت که یافته­های پژوهش حاضر، در نظامات رسمی تعلیم‌وتربیت کشور و ایضاً در حوزه فرهنگ عمومی مورداستفاده تصمیم­­سازان واقع شود.

Analytical-Inferential Approach to Develop a Model of Environmental Education Relying on the Holy Quran’s Instructions

English Abstract: In this article, in the framework of an analytical-inferential approach, a conceptual model for environmental pedagogy, relying on the teachings of the Holy Quran is presented. For this purpose, in the first step, from the perspective of the Holy Quran and with reference to authentic interpretations, man as described as a creature with authority, intellect, mettle, possessing collective identity, and intertwined with the physical and spiritual dimensions, and nature with attributes such as the verse of existence, blessing Divine, human resuscitative and purposeful, balanced and symmetric system are introduced. These descriptions subsequently form the basis of an educational model on the environment axis. The components of this educational model include the basic, goals, principles and methods, respectively. Thus, initially, from the same descriptions as mentioned above, five propositions are inferred as a set of educational basics. Then, for each of these five basics, in severance of a purpose, a principle, and one or more methods are presented. In fact, the educational model introduced in this article is based on the correspondence and logical sequence of these basics, goals, principles, and methods along each other. It is expected that, the findings of the present study can be used by decision makers in the formal education systems of the country and also in the field of public culture.