نویسندگان:

صدیقه جهانبازیان¹ .

¹کارشناس ارشد جمعیت شناسی شیراز، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی

چکیده فارسی: از مهم­ترین و ابتدائی­ترین نیازهای بشر که نقش مهمی در رساندن انسان به سعادت و کمال ایفا می‌کند، تربیت است؛ به‌ویژه اگر این تربیت برگرفته از منابع دینی باشد. ازآنجاکه شکل مصدری واژه تربیت در قرآن کریم به‌کار نرفته است، این مسئله اهمیت می­یابد که قرآن که خود آخرین و کامل­ترین کتاب تربیت الهی است برای این مفهوم از چه تعابیری استفاده کرده است و این تعابیر چه ارتباطی با مفهوم تربیت دارند؟ برای پاسخ به این پرسش و یافتن واژگان هم­مفهوم، آیات قرآن کریم مورد بررسی و تبیین قرار گرفت و چهار واژه: تزکیه، اصلاح، رشد و هدایت به‌عنوان جانشین­های مفهوم تربیت شناسایی شدند. با بررسی این واژگان در آیات قرآن به روش توصیفی و تحلیلی، این نتیجه حاصل شد که هریک از آنها در لایه­ای از معنا با تربیت اشتراک دارند. تزکیه و اصلاح، مقدمه و لازمه تربیت هستند و زمینه رشد فرد را فراهم می­سازند؛ بنابراین، رشد، مرحله بالاتر تربیت و حرکتی آگاهانه است، ازآنجاکه هدایت نیز مراتبی دارد، گویی تربیت، نخستین مرتبه هدایت است.

کلمات کلیدی: تربیت ، قرآن کریم ، رشد ، تزکیه ، هدایت ، حوزه معنایی ، اصلاح .

The Semantic Domain of Training on the Basis of Substitute Terms in the Holy Qur’an

English Abstract: Training is one of the most important and fundamental human needs playing essential roles in creating prosperity and leading to perfection, especially if it is taken from religious sources. Since the infinitive form of the word training has not been mentioned in the Holy Qur'an, it is essential to know what other synonyms the Holy Qur'an, as the last and most complete book of divine training, has employed for referring to this concept, and that how these terms relate to the concept of training. To answer this question and to find synonymous terms, the verses of the Holy Quran were reviewed precisely and four words were identified as the substitutes for the concept of training including purification, reformation, growth, and guidance. Investigation of these terms in the verses of the Holy Qur'an through descriptive and analytical method resulted in the fact that each of them shares meaning with training at a special level. Purification and reform are the prerequisites for training and pave the way for one’s growth.  As a conscious effort, growth stands at a higher position than training. Since guidance can be defined at different hierarchical levels, training seems to stand at the first stage of guidance.