نویسندگان:

¹دانشیارگروه علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده فارسی: پژوهش حاضر قصد دارد به روشن‌سازی معانی گوناگون مفهوم صبر که از مفاهیم بنیادی اخلاقی، تربیتی قرآن مجید است، بپردازد و سپس دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن را استنتاج کند. از این‌رو، مسئلة اصلی این مطالعه چیستی مفهوم صبر در قرآن مجید و دلالت‌های فلسفی و تربیتی آن است. با توجه به مسئله کلی فوق، سؤال‌های پژوهش عبارت‌اند از: 1. صبر در قرآن، بر کدام معانی دلالت دارد؟ 2. دلالت‌های فلسفی مفهوم صبر کدامند؟ 3. دلالت‌های تربیتی مفهوم صبر کدامند؟ به منظور پاسخگویی به پرسش‌های بالا از روش تحلیلی ‐ استنتاجی استفاده شده است. بنابراین، مطالعة حاضر در زمرة مطالعات فلسفی و با رویکردهای بنیادی محسوب می‌شود. این مطالعه نشان می‌دهد که مفهوم صبر در قرآن بر معانی متعددی مانند شکیبایی در هنگام مصیبت، پایداری در عبادت و اطاعت خداوند، استقامت در ترک گناه، سازگاری در مناسبات انسانی، عجله نکردن در گفتار و کردار، شکیبایی در دستیابی به معرفت، شکیبایی در دستیابی به حقیقت و استقامت در راه حق دلالت دارد. از سوی دیگر، این تحقیق نشان می‌دهد که به لحاظ فلسفی افزون بر حیطه ارزش‌شناسی، مفهوم صبر از دو جنبه انسان‌شناسی و معرفت‌شناسی نیز قابل بررسی است. به علاوه، استنتاج‌های تربیتی حکایت از آن دارند که مفهوم صبر را باید هم در اهداف آموزش و پرورش و هم در دیگر اجزای برنامه درسی مورد توجه قرار داد. همچنین مفهوم صبر هم در آموزش و پرورش رسمی و هم غیر رسمی کاربرد دارد.

The Concept of Patience in Quran; Its Philosophical and Educational Implications

English Abstract: This study is mainly to distinguish various meanings of patience in Quran, the word that connotes most fundamental moral and educational concepts in Quran. Then, it was also to infer its philosophical and educational implications. The key question of this study focused on the meaning of patience and its philosophical and educational implications. Research questions which this study dealt with are as follows: 1. What does patience refer to in Quran? 2. What are philosophical implications of this concept? 3. And what are educational implications of this concept? To find answer for these questions, an analytical-inferential method was used. Thus, based on this method, the present study is considered a philosophical one with fundamental approach. In one hand, findings confirmed that patience in Quran has a lot of meanings such as patience in misfortunes, avoiding hesitation in speech and performance, worshipping and obeying God, persistence in giving up sins and adjustment in mutual interactions and in the other hand, results showed that philosophically this concept can be scrutinized anthropologically and epistemologically and also it has axiological potentiality. Educational inferences suggested that this concept not only should be considered in educational objectives in general but also for the other elements of curriculum. Furthermore, it is applicable in formal and informal education, too.