نویسندگان:

مریم ارمغان¹ .

¹استادیار، گروه معماری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

چکیده فارسی: تربیت اسلامی در عصر حاضر با چالش‌های گوناگونی روبه‌رو است. بخشی از این چالش‌ها ناشی از مواجهه جهان‌بینیِ «خدامحور» با جهان‌بینیِ «دنیامحور» جهان غرب است. در این میان پست‌مدرنیسم به جهت آموزه‌های پیچیده خود، جهت‌گیری‌های ضد و نقیضی را در بین اندیشمندان مسلمان برانگیخته است؛ تا جایی که برخی آن را به منزلة فرصتی مغتنم برای تربیت دینی و چاره‌ای برای کاستی‌های آن تلقی کرده‌اند و برخی دیگر معتقدند تفکر پست‌مدرنیستی اساساً امکان تربیت دینی را نفی می‌کند. «رویکرد ریزوماتیک» نیز در راستای تحقق بسیاری از آموزه‌های پست‌مدرنیستی به عرصه نظام‌های معرفتیِ قرن بیستمی وارد شد و طبیعتاً تلقی‌های مثبت و منفی خود را نیز در ارتباط با تربیت دینی به همراه خواهد داشت. مفروض این مقاله این است که رویکرد ریزوماتیک به معرفت برای تربیت دینی چالش‌هایی به همراه خواهد داشت که ما با مبنا قرار دادن نظام معرفتی رئالیسمِ انتقادی به نقد چالش‌های آن می‌پردازیم. بنابراین، در این مقاله ابتدا به طرح ویژگی‌های رویکرد ریزوماتیک به معرفت می‌پردازیم و سپس چالش‌های آن برای تربیت دینی را بررسی می‌کنیم و در پایان چالش‌های مطرح‌شده را از منظر رئالیسم انتقادی مورد نقد قرار می‌دهیم.

کلمات کلیدی: چالشهای تربیت دینی ، پست‏مدرنیسم ، تربیت اسلامی ، ریزوم ، رویکرد ریزوماتیک به معرفت ، شک‌گرایی ، رئالیسم انتقادی ، ژیل دلوز .

A Rhizomatic Approach to Education; A Criticism on its Challenges for Islamic Education (From an Epistemological Point of View of Critical Realism)

English Abstract: Islamic education meets various challenges today. Some of them have risen from the encounter between theism and materialism. Post modernism aroused such paradoxical standpoints among Muslim scholars that in one hand some scholars have taken it as a golden opportunity for religious education and a solution for revamping its weakness, and in the other hand there are some ones who have asserted that postmodernism basically rejected possibility of religious education. To establish postmodernism's doctrines, rhizomatic approach had entered into the 20^th century's knowledge system. It naturally carried with itself positive and negative attitudes to religious education. Through this research paper, it was presumed that rhizomatic approach to knowledge posed some threats to religious education and the author was to respond to these challenges based on knowledge system of critical realism. Therefore, in this study, first the characteristics of rhizomatic approach to knowledge are presented, second, its challenges for religious education are recognized, and third the enumerated challenges are scrutinized from a critical realism's point of view