چکیده فارسی: در این نوشتار با تأکید بر اینکه توسعه اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی از نظام ارزشی جامعه اثر می‌پذیرد و منابع نظام ارزشی در شکل‌گیری ارزشها و به تبع آن توسعه اقتصادی مؤثر است، کوششی به عمل آمده است تا منابع نظام ارزشی ایران در نیمه اول قرن چهاردهم هجری شناسایی شده و رابطه آنها با توسعه اقتصادی- اجتماعی تبیین گردد. بهمین سبب تاریخ شکل‌گیری این نظام ارزشی حدوداً به دو بخش 1400 ساله قبل و بعد از اسلام تقسیم و مورد بررسی قرار گرفته است. از آنجا که مشخصه اصلی دوره قبل از اسلام ایران و منبع عمده نظام ارزشی آن دوره، مذهب زردتشتی است، در آغاز به بررسی دیدگاههای مذهب زردتشت پیرامون ماهیت انسان، جامعه و دانش یا شناخت پرداخته‌ایم. سپس دوره اسلامی مورد بحث قرار گرفته و به عنوان منبع عمده نظام ارزشی این دوره، دین اسلام با توجه به قرآن کریم، آرای سنت‌گرایان (اشاعره)، عقلگرایان اسلامی (معتزله)، متکلمین، متصوفه، تشیع و نظریات امام محمد غزالی، فارابی و ابن سینا پیرامون مقوله‌های ماهیت انسان، جامعه و شناخت (دانش) مورد بررسی واقع شده است. بررسی حاضر به این جمعبندی می‌رسد که، رشد اقتصادی نیازمند توآوری، خلاقیت و تغییر است و نظام ارزشی ایران در دوره مورد بحث مبتنی بر مفهوم ویژه‌ای از شناخت یا دانش بوده است که بر سنت و پذیرش گذشته و میراث آن تأکید و آرای جدید را مردود و یا حداقل کم اهمیت تلقی می‌کرده است. از این رو بین نظام ارزشی و ضروریات رشد اقتصادی- اجتماعی ناسازگاری مشاهده شده است.
Sources of the Iranian Value System and their Relationship with the Socio-Economic Development of Iran in the First Half of 14 th Century Hegira
English Abstract: Bearing this fact in mind that socio-economic development is affected by the value system of the society, the aim of this study was to identify the sources of the value system of the Iranian society in the first half of the 14th century Hegira (coincidental with 1920-1970 period) and explain their relationship with the Iranian socio-economic development. The history of the sources of the Iranian value system was divided into two periods of 14 centuries each, a pre-Islamic and a post-Islamic era, respectively. Since in the pre-Islamic era, the dominant source of values was the Zoroastrian religion, zoroastrianism was reviewed first, This was followed by a more detailed discussion of the Islamic period. In the context of this period the holy Quran was consulted and some guidelines obtained. Also the views of Islamic traditionalist (Ashaereh), Islamic rationalists (Mo’tazeleh), and a select number of Islamic philosophers and thinkers concerning the nature of man, society, and knowledge were explored. This study arrives at this conclusion that economic growth and development requires innovation and adoption of certain values that are germaine to such development. But the value system of the Iranian society in the aforementioned period was highly traditional and imbued with concerns of the past and fell short of adopting new values and outlooks indispensible for socio-economic development. Thus the incompatibility of the value system and economic growth and development was one of the major reasons for the failure of the socio-economic plans embarked on by the Iranian Goverment during the said period.