نویسندگان:
اشرف سادات موسوی1 .1استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران.
چکیده فارسی: هنر دورۀ قاجار به لحاظ محتوا و ماده، موضوع، و نحوۀ اجرا ویژگی‌های متمایز و منحصر‌به‌فردی دارد. وفور نقش‌مایه‌های زنانه در محصولات هنری عصر قاجار، از جمله در کاشی‌نگاره‌ها، در فضاهای خصوصی و نیمه‌خصوصی کاخ‌ها، و خانه‌های اعیان و اشراف از ویژگی‌های شاخص آن است. زنان قاجاریِ نقش‌بسته بر این کاشی‌نگاره‌ها در تعامل هویتی با هویت زن فرنگی، چهرۀ نوینی از زن ایرانی را به نمایش گذاشته‌اند. با‌این‌حال، در بررسی نقوش زنان در هنر دورۀ قاجار، شاهد هم‌حضوری هویت ایرانی، اسلامی و فرنگی این زنان هستیم که درک آن نیازمند شناخت مفهوم سراسطورهها و عملکرد هم‌زمان اسطوره‌های چندگانه در فضای معناشناختی فرهنگ و هنر آن دوره است. این مقاله به بررسی ویژگی‌های هویتی زن در این زمان و کنش‌ها و خصوصیات شخصیتی او، با مطالعۀ تحلیلی مجموعه‌ای بی‌بدیل از اسناد تصویری، یعنی تک‌فریم‌های زنان در کاشی‌های آرایندۀ خانه‌های به‌جا‌مانده از دورۀ قاجار در شیراز، پرداخته است. هدف این پژوهش، معرفی و ارائۀ مستندهای نگارگری‌شده‌ای است که نظریۀ معاصر سراسطورهها را تبیین می‌کند.
Investigating tiles with Qajar women motifs in houses of Shiraz
English Abstract: The art of Qajar period includes many unique features and themes. One of the most exceptional features of Qajar artworks (painting on tiles) is women motifs depicted at semiprivate and private spaces, at houses of nobilities, and palaces. Qajar women in these paintings interact with foreign women’s identity and they have shown a new face of Iranian women. The archi-myth of Qajar period is included of three different groups of myths: Islamic myths, Iranian myths and distant myths. After all, we can say in the female motifs of Qajar’s artworks, Iranian, Islamic and native identities are present simultaneously. Qajar woman has an independent entity in solitaire frames. This article has investigated the identity of the Qajar woman and her actions and her personal characteristics, by analyzing a set of visual documents- solitaire frame tiles with women motifs- which is left from that era in Shiraz’s houses.