نویسندگان:

¹گروه علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه فرهنگیان تهران، ایران

چکیده فارسی:  هدف: پژوهش حاضر با هدف شناسایی شاخص­های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی و تحلیل محتوای کتاب­های درسی قرآن دوره متوسطه اول بر اساس آن شاخص­ها انجام شد.  • روش: این پژوهش با ترکیبی از روش­های مطالعات کتابخانه­ای، دلفی فازی، تحلیل محتوای کیفی– قیاسی و کمی صورت گرفت. در بخش مطالعات کتابخانه­ای، جامعه پژوهش را منابع علمی مرتبط با موضوع تحقیق تشکیل داد و روش نمونه­گیری از آن، در دسترس بود که تا رسیدن به حد اشباع اطلاعات ادامه داشت. برای جمع­آوری داده­ها از فیش و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از شیوه کیفی استفاده شد. در بخش دلفی فازی، جامعه آماری شامل اساتید شاغل در دانشگاه­های استان­ همدان در سال 1399 در رشته­های علوم­تربیتی، روانشناسی و الهیات بود که 40 نفر از آن­ها به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه محقق ساخته و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از شاخص­های آمار توصیفی بهره­گیری شد. در بخش تحلیل محتوا، جامعه آماری را کتاب­های درسی قرآن دوره متوسطه اول تشکیل داد که به روش سرشماری بررسی شد. برای جمع­آوری داده­ها از چک لیست محقق ساخته تحلیل محتوا و برای تجزیه و تحلیل داده­ها از روش­­­ آنتروپی شانون بهره­­برداری گردید. • یافته­ها: یافته­ها حاکی از توزیع نامتوازن شاخص­های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی­ در محتوای کتاب­های نامبرده است، بطوریکه بیشترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص امر به معروف و کمترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص­های توجه به تمایلات فطری انسانی، خودسازی، خودشکوفایی، خودشناسی، انتخاب آگاهانه و فعل ارادی می­باشد. • نتیجه­گیری: بازنگری در محتوای کتاب­های مذکور بر اساس شاخص­های رویکرد اسلامی در تربیت اخلاقی ضروری است.

A Review of the Content of the Quran Textbooks for the Junior High School Based on the Parameters of Islamic Approach in Moral Education

English Abstract: •  Objective: The present study was conducted to identify the parameters of the Islamic approach in moral education and analyze the content of the Quran textbooks in the junior high school based on those parameters. •  Method: This study was conducted with a combination of library, Fuzzy Delphi, and Qualitative-Deductive Content Analysis Methods. In the library studies section, the research community consisted of scientific resources related to the research topic and the sampling method was available, which continued until the information saturation. The card repertoire was used to collect data and a qualitative method was used to analyze the data. In the Fuzzy Delphi section, the statistical population included professors working in universities of Hamadan Province in 1399 SH in the Fields of |educational science, psychology, and theology, 40 of whom were purposefully selected as a statistical sample. A researcher-made questionnaire was developed to collect data and the parameters of descriptive statistics were used to analyze the data. In the content analysis section, the statistical population consisted of the Quran textbooks for the junior high school, which were examined by the census method. A researcher-made content analysis checklist was used to collect the data and Shannon Entropy method was used to analyze the data. •  Findings: The findings indicate an unbalanced distribution of parameters of Islamic approach in moral education in the content of the abovementioned books, in a way that the highest coefficient of importance is related to the Index of enjoining good and the lowest coefficient of importance is related to the indices of attention to innate human tendencies, self-improvement and self-actualization, self-knowledge, conscious choice and voluntary action. •  Conclusion: it is necessary to review the content of the abovementioned books based on the characteristics of the Islamic approach in moral education.

Keywords: moral education , Islamic Approach , Quran Textbook , Junior School .