نویسندگان:

¹دانشجوی دکتری رشتة جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده فارسی: با هدف شناسایی و شناساندن امکان تعدیل حقوق زن و جایگاه قاعدة تنقیح مناط و الغای خصوصیت در تعدیل تفاوت‌های حقوقی زنان به بررسی مستندات فقهی تعدیل مهریه پرداخته شده و تعدیل در مهریه که توسط قول غالب در فقه و حقوق ایران پذیرفته و مستندسازی شده است، معیاری فرض شده که تنقیح مناط و الغای خصوصیت در مستندات آن می‌تواند امکان تعدیل در تفاوت‌های حقوقی زنان را نتیجه دهد. در این نوشتار، سعی شده است تا با استفاده از تنقیح مناط و الغای خصوصیت، اصل امکان تعدیل دیگر تفاوت‌های حقوقی زنان بررسی شود که در روش اسنادی ـ کتابخانه‌ای و در نوع توصیفی ـ تحلیلی و جامعة تحقیق آن منابع فقه و ‌حقوق و اصول فقه می‌باشد؛ مسئلة اصلی عبارت است از اینکه مستنداتی که در تعدیل مهریه به آنها استدلال شده، اختصاص به مهریه دارند یا اینکه عمومیت و اطلاق دارند و می‌توان در دیگر تفاوت‌های حقوقی میان زنان و مردان از این ادله استفاده کرد؟ مستندات تعدیل مهریه عبارت‌اند از قاعدة لاضرر، نفی حرج، غبن حادث، شرط ضمنی، اصالت بقا، قیاس اولویت، جمع مهما امکن اولی من الطرح و تعذر وفا به مضمون عقد که مورد بررسی از ناحیة تنقیح مناط قرار گرفته و اصل پذیرش تعدیل تفاوت‌های حقوقی زنان از منظر مستندات فقهی به اثبات رسیده است و به این نتیجه رسیدیم که با تنقیح مناط و الغای خصوصیت، امکان تعدیل تفاوت‌های حقوقی زنان در حقوق اسلامی، خصوصاً حقوق مادی، وجود دارد.

Modification of Women's Legal Differences by the Rule of Ṭanqihe Manat (rectifying the effective cause) and Elghȃe Khoṣuṣiyyat (abolishing the specificity) from the Jurisprudential Documents of Dowry Adjustment

English Abstract: This article with the aim of identifying and recognizing the possibility of modifying women's rights and the position of the rule of Ṭanqihe Manat (rectifying the effective cause and Elghȃe Khoṣuṣiyyat (abolishing the specificity) in modifying women's legal differences, is examined  the jurisprudential documents of dowry adjustment and the dowry adjustment, which has been accepted and documented by the dominant statement in Iranian jurisprudence and law, and  a criterion is considered that the Ṭanqihe Manat and Elghȃe Khoṣuṣiyyat in its documents can result in the possibility of adjustment in women's legal differences. This article by descriptive-analytical method and with documentary-library manner is studying the possibility of modifying other women's legal differences by using the rules of Ṭanqihe Manat  and Elghȃe Khoṣuṣiyyat and its research community is the sources of jurisprudence and the law and principles of jurisprudence. The main issue is whether the documents cited in the dowry adjustment are specific to the dowry or whether they are general, and these arguments can be used in other legal differences between men and women? Documents for adjusting dowry include the rule of La Zarar(no- harm),  La Ḥaraj (no- embarrassment), Ghabn e Ḥadeth (loss occurring), implicit condition, survival originality, priority analogy,  adding  مهما امکن اولی من الطرح و تعذر وفاto the content of the contract (marriage) which is examined from the point of view of Ṭanqihe Manat and the principle of accepting  the women's legal differences is proved from the perspective of jurisprudential documents and it was concluded that it is possible to modify women's legal differences in Islamic law, especially material rights by Ṭanqihe Manat and Elghȃe Khoṣuṣiyyat.