چکیده فارسی: با توجه به اینکه در سند برنامه درسی ملی بر نقش مدل‌سازی در برنامه درسی ریاضی تأکید شده است، میزان استفاده از مسائل زمینه‌مدار و توجه به رویکرد مدل‌سازی در تألیف کتابهای درسی جدید، از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر، تحلیل محتوای کتاب ریاضی پایه دهم شاخه نظری است. تحلیل محتوا بر اساس میزان استفاده از انواع مسائل زمینه‌مدار، به‌ویژه مسائل مدل‌سازی انجام شده است. جامعه آماری، کتاب درسی ریاضی پایه دهم رشته‌های علوم تجربی و ریاضی و فیزیک و نمونه برابر جامعه آماری انتخاب شده است. به‌منظور اعتباریابی و روایی تحلیل از نظرات اساتید آموزش ریاضی و دبیران مجرب بهره‌گیری شده است. برای بررسی سؤالات کتاب چارچوبی در حوزه انواع مسائل زمینه‌مدار مورد استفاده قرار گرفته است. با استفاده از این چارچوب، سؤالهای کتاب، در پنچ مقوله «بدون زمینه»، «زمینه‌مدار غیر‌معقول»، «با زمینه جداشدنی»، «کاربرد استاندارد» و «مدل‌سازی» طبقه‌بندی شده اند. طبق نتایج، 26 درصد از سؤالات زمینه‌مدارند و در میان آنها تعداد مسائل کاربرد استاندارد، بیش از مسأله‌هایی با زمینه جداشدنی اند و در کمتر از یک درصد از سؤالات به مقوله مدل‌سازی پرداخته شده است. همچنین نتایج این مطالعه نشان داده که تقریباً نیمی از مثالهای حل شده کتاب، زمینه‌مدار بوده و هیچ مسأله غیرمعقولی یافت نشده است. استفاده از نتایج چنین تحقیقاتی، اگر بتواند برنامه درسی و در پی آن محتوای کتابهای درسی را متأثر سازد، انگیزه و علاقه دانش‌آموزان را افزایش خواهد داد.
The Extent of Using Real Problems and Emphasizing Modelling in the 10th Grade Math Textbook
English Abstract: Modelling is emphasized heavily in the national math curriculum, yet the extent to which this concept is covered in the math textbooks is, while of great importance, unknown. To discover the extent to which this issue, and real problems in general, are covered in the 10th grade math textbooks, the content of the textbook for the ‘theoretical’ (“nazari”) branch was analyzed. In doing so, the views of expert teachers and professors of teaching math were utilized leading to a five category typology of possible problems covered in these textbooks. Results show that only 26% of the problems and questions are related to real problems and only one percent of all deal with modelling. No ‘unwise’ problem or question was found. If such findings influence curriculum and the content of the textbooks, students’ interest and motivation would increase.
Keywords: content analysis , 10th grade math textbook , real problems , modelling .