چکیده فارسی: در یک قرن گذشته نظام آموزشی ایران همواره با کمبود دبیر فنی مورد نیاز هنرستانهای فنی و حرفه‌ای مواجه بوده وکمیت و کیفیت مطلوب تأمین نیروی انسانی مورد نیاز در این بخش دور از دسترس بوده است. در این مقاله با استناد به اسناد موجود، روشهای تربیت دبیر فنی و حرفه‌ای در ایران مورد بررسی قرار گرفته است. اسناد موجود نشان می‌دهد که از زمان تأسیس دارالفنون تاکنون سه روش برای تربیت دبیر فنی و حرفه‌ای مرسوم بوده است: 1. روش استاد- شاگردی 2. روش استخدام معلم خارجی و اعزام دانشجوی معلمی به خارج 3. تأسیس مراکز تربیت معلم در داخل کشور. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بخشی از نیاز به دبیر فنی از طریق مراکز تربیت دبیر وابسته به وزارت آموزش و پرورش و بخشی دیگر از طریق به‌کارگیری نیروهای آزاد به‌صورت حق‌التدریس تأمین شده است. روش اصلی تربیت دبیر فنی همان است که امروزه در دانشگاه شهید رجایی جاری است. این روش از گذشته‌های دور مرسوم بوده و دانشگاه شهید رجایی وارث دانشکده‌‌ها و دانشسراهای عالی فنی و حرفه‌ای مانند هنرسرای مقدماتی بهبهانی، هنرسرای عالی نارمک(دانشکده علم و صنعت)، دانشسرای عالی فنی آرشام، دانشکده تربیت دبیر فنی بابل و نوبت دوم دانشکده پلی تکنیک تهران است که مأموریت اختصاصی آن تربیت نیروی انسانی مورد نیاز واحدهای آموزش فنی و حرفه‌ای در دوره متوسطه است. شیوه بدیل برای تأمین دبیر فنی، جذب فارغ‌التحصیلان آزاد رشته‌های فنی- مهندسی است. این شیوه در طول سده گذشته مرسوم بوده و بخشی از نیروی انسانی موردنیاز واحدهای آموزش فنی و حرفه‌ای دوره متوسطه از همین طریق تأمین شده است. هر دو شیوه یاد شده مزیتها و معایبی دارند که در مقاله به آن اشاره شده است. پیشنهاد می‌شود که برای تأمین دبیر فنی، داوطلبان شغل معلمی از میان فارغ‌التحصیلان کارشناسی رشته‌های فنی و حرفه‌ای انتخاب و پس از کسب دانش و مهارتهای پداگوژیکی در یک دوره کارشناسی ارشد، استخدام شوند.
A Critical Analysis of Iranian Training Programs for Techno-Vocational Teachers across Time
English Abstract: The Iranian educational system has been facing, not only a shortage of techno-vocational teachers across all such schools and over the past one hundred years, but inadequacies in the qualities of those who have served in this sector. An analysis of the existing documents, undertaken herein, could reveal the methods by which such teachers are trained as the main culprit. Ever since the establishment of Daarolfonoon three approaches have been utilized in technical-vocational training: apprenticeship, hiring of teachers from abroad or sending teaching volunteers there, and the establishment of teacher training centers within the country. After the revolution of 1979, in addition to the graduates of these centers, the private sector has also been providing vocational schools with adjunct teaching staff. The training method used in these centers, similar to the method used by the adjunct staff, has shortcomings and advantages, both of which are explained herein. Based on the discovered shortcomings, it is suggested that volunteers for techno-vocational teaching should have a bachelor’s degree in technical-vocational fields and then go through a master’s program for pedagogic knowledge and skills.
Keywords: teacher training , techno-vocational teaching , vocational school .