نویسندگان:
علی شیخ الاسلامی1 ، مهشید کیوانلو2 ، حانیه سعیدی چوان3 ، فاطمه گوهری4 .1گروه مشاوره، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2گروه مشاوره، دانشکدۀ علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3گروه مشاوره، دانشکدۀ علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
4گروه مشاوره، دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده فارسی: با رشد روزافزون جمعیت سالمندان و کاهش کیفیت زندگی ناشی از مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی، لزوم بررسی عوامل مؤثر بر بهبود این وضعیت بیش از پیش احساس می‌شود. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه اضطراب سلامت و ادراک بیماری با کیفیت زندگی سالمندان مقیم مراکز سالمندان با نقش میانجی حمایت اجتماعی ادراک شده صورت پذیرفت. روش پژوهش حاضر، توصیفی-همبستگی با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری بود. جامعۀ آماری شامل تمامی سالمندان ساکن در مراکز نگهداری از سالمندان شهر اردبیل در پاییز سال 1403 بود. حجم نمونه نیز براساس روش نمونه‌گیری در دسترس 335 نفر انتخاب شدند که به پرسش‌نامه‌های کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت، اضطراب سلامت سالکوسکیس و همکاران، ادراک بیماری بردبنت و همکاران و حمایت اجتماعی ادراک شده زیمت و همکاران پاسخ دادند. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری و در نرم‌افزارهای SPSS نسخۀ 26 و Smart pls3 انجام شد. نتایج نشان داد که کیفیت زندگی با اضطراب سلامت و ادراک بیماری رابطۀ منفی و معنادار دارد. به‌علاوه، حمایت اجتماعی ادراک شده با کاهش اثر منفی اضطراب سلامت و ادراک منفی از بیماری، به‌طور مثبت با کیفیت زندگی سالمندان مرتبط است و به عنوان یک میانجی، نقش تقویتی در بهبود کیفیت زندگی ایفا می‌کند؛ نتایج حاکی از آن است که ادراک بهتر سالمندان نسبت به بیماری و سطوح بالاتر حمایت اجتماعی ادراک‌شده با کاهش اضطراب سلامت و کیفیت زندگی مطلوب‌تر ارتباط معناداری دارند. ازاینرو، طراحی و اجرای مداخلات روانی-اجتماعی مبتنی بر ارتقای این مؤلفه‌ها می‌تواند نقش محوری در ارتقای سلامت روان و کیفیت زندگی سالمندان ایفا نماید.
The Relationship Between Health Anxiety and Illness Perception with Quality of Life of the Older Adult Living in Nursing Homes: The Mediating Role of Perceived Social Support
English Abstract: With the rapid growth of older adults and the decline in quality of life due to physical, psychological, and social challenges, the need to investigate factors that contribute to improving this condition has become increasingly important. Accordingly, the present study aimed to examine the relationship between health anxiety and illness perception with quality of life among older adults residing in nursing homes, with the mediating role of perceived social support. This research employed a descriptive-correlational design using structural equation modeling (SEM). The statistical population included all older adults’ residents of nursing homes in Ardabil city during the autumn of 2024. A total of 335 participants were selected through convenience sampling and completed the World Health Organization Quality of Life Questionnaire, the Health Anxiety Inventory (Salkovskis et al.), the Illness Perception Questionnaire (Broadbent et al.), and the Multidimensional Scale of Perceived Social Support (Zimet et al.). Data were analyzed using SEM via SPSS version 26 and SmartPLS 3. The results indicated that quality of life was negatively and significantly associated with health anxiety and illness perception. Moreover, perceived social support was positively associated with quality of life by reducing the negative effects of health anxiety and negative illness perception, serving as a significant mediating factor. These findings suggest that better illness perception and higher levels of perceived social support are significantly related to lower health anxiety and improved quality of life among older adults. Therefore, designing and implementing psychosocial interventions aimed at enhancing these components may play a pivotal role in promoting mental health and quality of life in older adults.