نویسندگان:
محمد فولادی1 ، عاطفه سلطانمرادی2 .1دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.
2دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه قم، قم، ایران.
چکیده فارسی:
هدف: پژوهش حاضر با هدف شناخت و تحلیل جایگاه اسطورهای، تربیتی و روان‌شناختی داستان سیاوش و سودابه در شاهنامه فردوسی و همچنین شناسایی و بررسی همانندهای جهانی این داستان انجام شد.
روش: این مطالعه به‌روش تحلیلی-اسنادی آثار مکتوب مرتبط با موضوع پژوهش انجام شد.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان داد شخصیت سیاوش در شاهنامه، به‌مثابه نماد پاکی و طهارت ذاتی، مشابهت‌های ساختاری و معنایی‌بارگی با چهره‌هایی همچون حضرت یوسف(ع) و حضرت ابراهیم(ع) دارد؛ به‌گونه‌ای که با وجود تهمت‌های ناروا، اسارت و مرگ در غربت را می‌پذیرد، اما در برابر وسوسه‌های گناه‌آلود سودابه مقاومت می‌کند و برای اثبات بی‌گناهی، آزمون سخت گذر از آتش را متحمل می‌شود. این داستان در اساطیر ملل دیگر نیز همانندهایی دارد که از جمله می‌توان به سرگذشت «راما و سیتا» در اساطیر هند، «جو وانگ و سودا گی» در اساطیر چین و «فدر و هیپولیت» در اساطیر یونان اشاره کرد. از منظر روان‌شناسی نیز شخصیت‌های اصلی این داستان با مفاهیم نهاد، من و فرامن در نظریه روانکاوی قابل انطباق هستند. پرورش سیاوش، نمودی از کهن‌الگوی «پیر دانا» و آزمون‌های او، نمونه‌ای از «آزمون قهرمان» است. همچنین شخصیت سودابه تجلی‌گر «آنیمای منفی» است.
نتیجه‌گیری: داستان سیاوش و سودابه در شاهنامه فردوسی، روایتی فراتر از یک‌تراژدی است که دربردارنده لایه‌های پنهان اسطورهای، تعلیمی و روان‌شناختی است. این داستان ضمن برخورداری از وجوه مشترک با اساطیر ملل مختلف، به‌مثابه الگویی برای تربیت اخلاقی و تحلیل کهن‌الگویی شخصیت‌ها قابل بررسی است.
Investigating the mythological, educational position of the story of Siavash and Sudabah and its foreign equivalents.
English Abstract: Objective: The present study was conducted with the aim of identifying and analyzing the mythological, educational, and psychological position of the story of Siavash and Sudabah in Ferdowsi's Shahnamah, as well as identifying and examining the global analogies of this story. Method: This study was conducted using the analytical-documentary method of written works related to the research topic. Findings: The findings showed that the character of Siavash in Shahnamah, as a symbol of inherent purity and purity, has structural and semantic similarities with figures such as Prophet Joseph (PBUH) and Prophet Abraham (PBUH); in such a way that despite unjust accusations, he accepts captivity and death in exile, but resists the sinful temptations of Sudabeh and endures the difficult test of passing through fire to prove his innocence. This story also has parallels in the mythology of other nations, including the story of "Rama and Sita" in Indian mythology, "Jo Wang and Sudagi" in Chinese mythology, and "Phaedra and Hippolytus" in Greek mythology. From a psychological perspective, the main characters of this story are compatible with the concepts of the id, ego, and superego in psychoanalytic theory. Siavash's upbringing is a manifestation of the archetype of the "wise old man" and his tests are an example of the "hero's test." Also, the character of Sudabah manifests the "negative anima." Conclusion: The story of Siavash and Sudabah in Ferdowsi's Shahnamah is a narrative beyond a tragedy that contains hidden mythological, educational, and psychological layers. This story, while having common features with the mythologies of different nations, can be examined as a model for moral education and analyzing the archetypes of characters.